Geçtiğimiz yıl LibreOffice çeviri işlerine yoğunlaşmıştık. Bu ise LibreOffice’e ülkemizden kod katkısı verecek geliştirici topluluğunun temellerini atmak için uğraşmaya çalışıyoruz. Umuyoruz ki biz de bir gün Brezilya topluluğu gibi güzel işlere imza atarız.
LibreOffice Türkiye
Bu bağlamda bir iletişim kanalı kurmak adına Tükçe özelinde bir e-posta listesi açmış bulunuyoruz.
LibreOffice geliştiricisi olmak isteyen tüm genç ve yaşlılarımızı listeye üyeliğe bekleriz.
Unutmayın ki bu topluluğu oluşturmak da ilerletmek de katılımcılarının çalışkanlığına ve ideallerine bağlı.
Listeye attığım ilk mesajı da buradan paylaşmış olayım:
LibreOffice Türkiye topluluğu olarak LibreOffice geliştirici ailesine ülkemizden de geliştiriciler kazandırma çalışmalarımız doğrultusunda açtığımız listemiz tüm camiamıza hayırlı olsun.
Bu üç genç ve cesur arkadaş Türkiye geliştirici topluluğunu oluşturmak ve LibreOffice’e ilerleyen zamanlarda kod katkısı vermek için kollarını sıvadı. Diliyorum ki bu liste de zengin ve güzel bir iletişim kanalı olarak üretkenliklerine katkıda bulunur.
Bugün 23 Mart 2013 bakalım 1 yıl sonra nereye gelmiş olacağız.
Selamlar, saygılar…
Zeki
Şen şakrak, üretken ve proaktif insanların doldurduğu güzel bir liste olur umarım.
Bazı tehlikeleri önceden bilsek de gerçekleşene kadar -ve hatta ucu bize değene kadar- bu tehlikeleri “sanal” sayar ve yüzleşmeyeceğimizi düşünürüz…
Secure Boot Bilgisayarınıza GNU/Linux, BSD veya başka bir işletim sistemi kurmanızı engelleyecek!
Secure Boot bir tehlikeydi ve Secure Boot özelliğine sahip Windows 8’li bilgisayarların raflarda yer almasıyla ülkemiz pazarında da esir bilgisayarları raflara koyarak hayatımıza maalesef girdi.
Secure Boot ne diye hatılatmak gerekirse, Secure Boot Microsoft’un Windows 8 için getirdiği “sözde” bir güvenlik gerekliliği olarak bilgisayar üreticilerine dayatılan bir kısıtlama. Bu kısıtlama ile özel anahtarlara sahip olmayan hiçbir işletim sistemini bilgisayarınıza kurup başlatamayacaksınız. Yani kişisel tercihinize saygı duyulmadan, size sunulanı dayatılanıÂ alabileceksiniz. Özgür yazılım kuramayacaksınız! Tüketici tercihlerini geride bıraktım, hapisane dayatmasından farksız bir durum.
Bilgisayarlarınız sizindir ve bilgisaranıza ne dilerseniz onu kurma hakkınız vardır!
Geçtiğimiz gün Google+’da Necmettin Betiger’in günlüğünde yazdığı “Windows 8 Güzel mi?” başlıklı yazısını gördüm ve okudum. Burada aldığı dizüstü bilgisayara “Kubuntu” kuramadığından bahsediyordur.
Bunu duyunca “Eyvah!” dedim, sanırım tehlike ile o an yüzleşmiştim ve artık o gerçekti. Benim de bir dizüstü bilgisayar almaya ihtiyacım var ve mağaza raflarındaki bilgisayarlar artık benim için alınamaz durumdalar.
Hadi ben seçici olacağım ve piyasadaki Secur Boot özelliği olmayan daha eski bir modeli bulmaya çalışacağım. Peki ya yarın?
Bilgisayarlarını özgür yazılımla tanıştıracak insanlar bunu maalesef gerçekleştiremeyecek.
Düşünsenize, bilgisayarınız var ve siz Linux/BSD veya başka bir işletim sistemi kuramıyorsunuz, sizi birileri kısıtlamış;
Kısıtlama sebebi: Güvenlik.
Bu kısıtlamayı yapan: Dünyanın en çok güvenlik zaafiyetine sahip işletim sistemini üreten şirket.
Kısıtladıkları ise: En güvenli işletim sistemleri.
Bu kısıtlama ne sağlıyor: Piyasada tekel gücü
Sizce bu mantıklı mı?
-Bazı dağıtımlar Microsoft ve diğer sayısal imza şirketleri ile çözümlere gitmekte- fakat bu kabul edilebilir değil. Hiçbir kimse bu şekilde bir kilit sahibi olmamalı.
Bu saatten sonra ne yapılabilir ki diye karamsarlığa kapılmadan, ne yapabileceğimizi düşünmek lazım. Secure Boot’un çok uzun süre böyle bir hegemonyayı sürdürebileceğini sanmıyorum. Bir şekilde çözülecek, fakat en önemlisi bu işin yasal olarak; tüketicilere haksızlık ve haksız rekabet olarak değerlendirilmesi ve bir daha böyle bir şeyi dayatmaya kalkışılmamasını sağlamak diye düşünüyorum.
Avrupa Komisyonu’nun rekabet davası sebebiyle Microsoft’a kestiği rekor ceza gibi Secure Boot’a karşı da bir ceza gelebilir diye umuyorum.
Ülkemizde de bu özelliğe karşı bir hukuksal girişim veya yasal bir düzenleme olsa keşke. Ben yine de fırsat bulduğumda, dilim döndüğünce bu Secure Boot hakkında, Rekabet Kurumu‘na ve diğer mercilere yazılı şikayette bulunacağım. Size de öneririm.
Bir önceki yazımda yine LibreOffice ve PDF üzerindeki marifietlerinden bahsetmiştim. Gelen olumlu tepkiler ile LibreOffice’in PDF’ler ile yapabildiği bir güzel marifetten daha bahsedeyim dedim. LibreOffice sayesinde, ek bir yazılıma gerek kalmaksınızın doldurulabilir PDF belgeleri oluşturabilirsiniz.
Nedir bu Doldurulabilir PDF Formu?
Doldurulabilir PDF, günlük hayatta bir çok yerde karşımıza çıkan “Formlar; Sipariş formu, ders kayıt formu, dilekçe formu ve bilimum başvuru formu…” konusunda işimizi çok kolaylaştıran bir özellik.
Benim en sevmediğim şeylerden biri bu formları elle doldurmak zorunda olmak, İnternetten bir form doldurmanız isteniyor, önce döktürüp sonra doldurun dendiği zaman içim sıkılıyor doğrusu, hem yazım çok çirkin hem de yanlış yazdığımda düzeltmesi yeni baştan doldurması gerçekten zahmet.
Bir de dolduran taraftan değil de, bu formları okuyan ve işeleyen taraftan bakarsak, kargacık burgacık yazılar, bu yazıları okuyup tekrar bilgisayar üzerinde bir hesap tablosuna veya başka bir veri alanına elle yazmak gerçekten işgücü kaybı ve çalışana zülum! Patron veya yönetici olsanız, böyle gereksiz bir iş tekrarı için iş gücünüzü gereksiz yere kullandığınız için maddi bir kaybınız da olurdu.
Tabi ayrıca bir de “Kurumsallık” boyutu var, düşünsenize, müşteriniz lan büyük bir şirkete elle doldurması için bir form gönderiyorsunuz… Bunun önüne geçmek için bazen bu formları metin belgedesi(odt, doc etc) veya hesap tablosu(ods, xls) biçimlerinde gönderilebiliyor. Ama bunda da, biçim ve düzen sorunlarından dolayı form istenilen şekilde görüntülenemiyor, sayfalar kayıyor bazen de müşteri veya formu dolduran kişi formun alanlarını kafasına göre değiştiriyor siliyor vs vs… Bunun için en güzel alternatiflerden biri Doldurulabilir PDF formları oluşturmak.
Doldurulabilir PDF formunda, belirlediğiniz alanlar form belgesini açan kişi tarafından düzenleme yapılmasına ve işaretlenmesine izin veren bir belge yapısı oluşturulmakta. Bu sayede dolduran kişi ona tanımlı alanlar dışında bir değişikik yapamamakta ve form biçimi ve düzeni de korunmakta.
Bu sayede hem formu doldurmak hem de formu okumak ve işlemek çok kolay. Formu işlemek basit bir kopyala yapıştır işlevine dönüşmekte. Ayrıca, formu işleyen kişinin yapabileceği -hepimiz insanız ve yazılarımız genellikle çirkin- okuma ve yazma gibi hataların da önüne geçerek doğru bilginin aktarılmasını sağlamak sunulan çok büyük bir fayda!
Haydi LibreOffice ile Yapalım
LibreOffice ile doldurulabilir PDF formu oluşturmak gerçekten çok kolay. Writer, Calc, Impress ve Draw bileşenlerinin hepsinde doldurulabilir PDF oluşturabilirsiniz.
Nasıl yapıldığını göstermek için ben Writer üzerinde basit bir form hazırladım.
Doldurulabilir PDF formları oluşturmaya başlamak için ilk adım olarak menüden
Dosya -> Görünüm -> Araç Çubukları yolundan “Form Denetimleri” araç çubuğunu seçelim ve oluşturduğumuz beldeki alanları bu araç çubuğu sayesinde belirleyelim.
LibreOffice ile doldurulabilir form oluşturmak için Form Denetimleri Araç Çubuğu’nu aktifleştirelim
Ben düz metin kutuları, onay kutuları ve seçim kutusu kullandım. Solda gördüğünüz Form Denetimleri Araç çubuğunda metin kutusunu seçtikten sonra oluşturmak istediğiniz alana tıklayıp alan boyutu nispetinse sürüklediğinizde alana kolayca sahip olacaksınız. Bu alanların biçimlendirilebilir olduğunu belirteyim. Bu sayede, alanların yazı tipinden tutun rengine davranışına kadar istediğiniz tanımlamaları yapabilirsiniz.
Metin kutusu alanının özelliklerini değiştirebilirsiniz
Burada, özellikle çok satırlı tasarlaan kutular için bir ipucu vermek isterim, adres gibi çok satırlı olmasını tasarladığınız kutucuları aşağıdaki gibi ayarlamanız gerekmekte
Metin kutusunu çok satırlı hale getirmek
Formumuzu tamamladıktan sonra geriye bu formu PDF biçiminde dışa aktarmak kalıyor. Burada yine araç çubuğundaki PDF olarak dışa aktar simgesi yerine bu işlemi;
Dosya -> PDF Olarak Dışa Aktar yolu ile yapmak gerekiyor, burada açılacak PDF Seçenekleri iletişim penceresinde “PDF formu oluştur” seçeneğinin işatretli olduğundan emin olduktan sonra “Dışa Aktar” düğmesine basarak düzenlenebilir PDF formumuzu kaydediyoruz.
LibreOffice ile hazırlanmış doldurulabilir formu PDF olarak dışa akarmak
Formumuzu oluşturduk ve dışa aktardık. Artık bu form PDF okuyucu ile açıp doldurabilir.
Nasıl olduğuna bakmak için PDF okuyucusu ile açalım.
LibreOffice ile oluşturulmuş PDF formu PDF okuyucu ile Düzenlemek – Adobe Reader
Görüldüğü üzere formu rahatça düzenleyebildim, seçim kutularını işaretledim. Dikkat ederseniz, okuyucunun üst kısmında bu PDF’nin doldurulabilir olduğu ile ilgili bir uyarı bandı belirdi. Bu bandı gördüğünüz PDF dosyaları doldurulabilir belgelerdir. Formu doldurduktan sonra kaydedip gönderebilirsiniz.
Yukardaki örneği Adobe Reader ile vermemin sebebi, büyük ihtimalle oluşturacağınız formları göndereceğiniz kişilerde bu okuyucunun yüklü gelmesi. Gördüğünüz gibi sorunsuz şekilde görüntülenebiliyor ve düzenlenebiliyor. LibreOffice ile çalışmanızın önünde bir engel yok.
Gelelim sevdiğimiz Linux sistemimiz üzerindeki okuyuculara. Bu okuyucularda da oluşturduğumuz formları rahatça doldurabilir ve kaydedebiliriz.
Okularda doldurulmuş PDF formu
Okular’da da beliren uyar bandına dikkatinizi çekerim, Formları Göster seçeneği ile, doldurulabilir form alanlarını aktif ederek doldurmaya başlayabilirsiniz.
Evince’de pdf formu doldurmak
Nedenini henüz bilmiyorum ama Linux üzerinde bu belgelerdeki Ş ve İ gibi karakterlerin görüntülenmesinde bir sorun olmuş gibi, sanırım sistem yereli veya benim oluşturduğum dosyanın kodlaması ile ilgili bir sorun olabilir. Bakmak lazım.
Unutmadan, formları doldurduktan sonra, doldurulmuş formu PDF okuyucunuzdan kaydederken “Farklı Kaydet” şeklinde kaydetmenizi öneririm.
Gördüğünüz gibi, LibreOffice ile ek bir yazılıma ihtiyaç duymadan kolaylıkla PDF formlarıhazırlayabiliyoruz.
Denemek isteyenler için: odt dosyası ve pdf dosyası
Sanırım bu yazacağım yazı Hibrit PDF ile ilgili ilk Türkçe tanıtım yazısı olacak, o sebeple cehaletimi ilk elden ortaya koyacak kadar da cesur olmak durumundayım…
En basit tarifle, Hibrit PDF, oluşturduğunuz metin belgesi, hesap tablosu, sunum, çizim, matematik formülü, html belgelerini hem PDF olarak açmanıza hem de bu PDF dosyalarını LibreOffice ile açıp düzenlemenize imkan veren müthiş kullanışlı bir özelliktir özetle hem PDF hem de düzenlenebilir belgedir!
PDF dosya biçimi günlük hayatta en çok tercih edilen dosya biçimlerinden biri, tercih sebeplerinin başında ise, kendini muhafaza etmesi ve farklı okuyucu ve platformlarda dahi biçimlendirmesini koruyarak kendisini olduğu gibi göstermesi.
PDF’nin belge değişiminde bu kadar çok tercih edilmesinin yanında, kendini koruması sebebiyle ikinci bir elde düzenlemeye imkan tanımaması çoğu durumda kısıtlayıcı bir engel olarak karşımıza çıkmakta.
Mevcut bir PDF’nin dolaşımda düzenlenmesi için bildiğim seçenekler; -Â LibreOffice Draw – PDF içe aktarım ve düzenleme – PDF içe aktarma PDF dönüştürücü yazılımlar: (Adobe Acrobat ailesinin yetkin sürümleri; XI gibi, Abby Fine Reader vb)
Her ne kadar bu yöntemler makul ve işgörür gibi görünse de, hiçbiri size PDF dosyasını doğrudan kelime işlemciniz veya hesap tablonuz üzerinde düzenlemeye imkan tanımamakta. Ha derseniz, kardeşim düzenliyoruz işte, ne farkı var. Şöyle diyeyim, en önemlisi bu dönüştürücüler metinleri düzgün okuyamayabilir, Türkçe karakterlerde sorun olabilir, yapısal olarak da özgün belgenin biçemlerini, dipnotlarını, çapraz başvurularını, başlık hiyerarşisini ve içindekiler tablosu, kaynakça ve dizini gibi yapıları göz ardı edip çok basit şekilde belge rötuşundan ilerisini düşünmüyorsunuz demektir. Bu çözümlerde belge düzeni bozulacak, şekilde kaymalar olacak, tablolar okunmayacak vs vs… Belgeyi düzenlemek ile belge düzenini toparlamak size çok vakit kaybettirecektir.
Bu bugün ihtiyacınızı giderse de, yarın daha iyi çalışma araçlarına ve ihtiyaç duyacaksınız. İşte tam burada devreye giriyor LibreOffice ve Hibrit PDF düzenleme özelliği.
Hibrit PDF Nedir?
Hibrit PDF, basitçe PDF dosyasının içerisine ODF dosya biçiminin gömülmesidir, yani bir PDF dosyası oluştururken aynı zamanda içerisinde mevcut Açık Belge Biçimindeki dosyanızı gömmektesiniz. Bu sayede oluşturduğunuz PDF dosyası, PDF okuyucuda normal bir PDF gibi açılmaktayken, paralelinde aynı dosyayı LibreOffice Writer, Calc, Impress ve Draw bileşenlerinde normal şekilde tıpkı PDF’de göründüğü/olduğu düzende ve biçimlendirmede normal bir metin belgesi olarak açıp düzenlemeye imkan vermektedir.
Açık Belge biçimi(OpenDocument Fortmat)’ın gücünü PDF ile birleştirebilmesi, ODF’nin OOXML’e attığı bir güzel fol olarak da görülebilir. Bu özellik kelimeyle; Harika!
Hibrit PDF Nasıl Oluşturulur, Nasıl Kullanılır?
Hibrit PDF oluşturmak LibreOffice ile gerçekten çok kolay ve zahmetsizdir. Hibrit PDF oluşturmak için tek yapmanız gereken, araç çubuğundaki PDF Olarak Dışa Aktar simgesini kullanmak yerine, PDF dışa aktarma işlemini;
Dosya -> PDF Olarak Dışa Aktar
yolunda açılan PDF seçenekleri iletişim penceresinde “Gömülü Açık belge dosyası” seçeneğini aktif ederek “Dışa Aktar” düğmesine basmak. Bu şekilde oluşturacağınız PDF dosyaları Hibrit PDF dosyaları olacaktır. Oluşturduğunuz Hibrit PDF dosyalarını PDF okuyucunuz ile rahatça açabilirsiniz.
PDF dosyasını tekrar düzenlemek için ise, tek yapmanız gereken, bu dosyayı dilediğiniz LibreOffice bileşeniyle açmak. Bunu dosyaya sağ tıklayarak “Birlikte Aç” yolu ile dilediğiniz LibreOffice bileşimini seçebileceğiniz gibi, dosyaları LibreOffice uygulamasından “Dosya->Aç” yolu ile de açabilirsiniz.
Birlikte Deneyelim
Ben örnek olması için basitçe bir belge oluşturdum. Vikipedideki Mars maddesini alıp LibreOffice Writer’a kopyaladım.
——————————>Fazladan ipucu<——————————
Bu örneği vermemin sebebi aslında bir ipucu daha vermek istemem. İnternet sayfalarındaki içeriği alıp LibreOffice’e kopyaladığımızda, resimler kaynak dosyadan bağlantı olarak alınmakta, bu resimleri belge içine dahil etmek ve internet bağlantısı gereksinimini ortadan kaldırmak için;
LibreOffice içerisine internet sayfalarından içerik kopyalarken resim bağlantılarını kaldırmak
Düzenle -> Bağlantılar yolunda bağlantıların listelendiği kutuda “Ctrl+A” ile bütün bağlantıları seçtikten sonra “Bağlantıyı sonlandır” düğmesine tıklamak.
——————————><——————————
Konuya dönersek, oluşturduğum bu belgeyi “Dosya -> PDF Olarak Dışa Aktar” yolunu takip ederek açılan PDF Seçenekleri iletişim penceresinde “Gömülü Açık belge dosyası” seçeneğini aktif ederek “Dışa Aktar” düğmesine basarak dışa aktarayım.
PDF olarak dışa aktarırken Gömülü Açık Belge dosyası seçeneğini aktif ederek, düzenlenebilir Hibrit PDF dosyaları oluşturmak
İşte size oluşturduğum PDF belgesi:
LibreOffice ile oluşturulmuş düzenlenebilir Hibrit PDF dosyası
Aynı belgeyi, sağ tıklayarak LibreOffice Writer veya LibreOffice Writer ile “Dosya->Aç” yolu ile açtığımda buyurunuz düzenlenebilir bir PDF dosyası, hem de tıpatıp aynısı:
PDF belgesinin LibreOffice Writer ile açılmış hali:
LibreOffice Writer ile düzenlenmek için açlan Hibrit PDF dosyası
Bu özellik sayesinde, oluşturduğumuz PDF dosyaları üzerinde başkaları ile daha kolay birlikte çalışabiliriz, önce metin belgesi kaydetmek, sonra dışa aktarma tekrarından kurtularak tek bir belge üzerinden çalışmalarımızı yürütebiliriz.
Hem PDF hem metin belgesi bir arada!
Bireysel kullanımı bir kenara bıraktığımızda, kurumunuzda/şirketinizde neler yapabileceğinizi siz düşünün 🙂
Gerek LibreOffice Draw ile hem metin tabanlı hem de görüntü olarak taranmış PDF’leri içe aktarmak ve düzenlemek, gerekse Hibrit PDF özelliği ile harika şekilde PDF dosyaları üzerinde metin belgesi olarak çalışabilmek, LibreOffice’i bilgisayarınızda mutlaka bulunması gereken bir yazılım haline getirmekte.
Unutmadan tekrar hatırlatayım, bu özelliği sadece metin belgelerinde değil, hesap tabloları, sunumlar ve çizim dosyalarında da kullanabilirsiniz.
LibreOffice’i sisteminize kurmanız şiddetle tavsiye olunur, şayet iş yerinizde LibreOffice kurmanıza izin verilmiyorsa, bu faydalarını anlatın ve şirketinizde hem bu işi yapan ücretli yazılımlara para ödemek yerine LibreOffice’i kurmanın tasarruf sağlayacağını ve LibreOffice’in yeteneklerinden herkesin faydalanacağını söyleyin. Yine mi olmadı, o zaman siz kendi kullanımınız için “Taşınabilir LibreOffice“i USB belleğinize veya sabit diskinizdeki bir klasöre kurun, faydalarından mahrum kalmayarak işinizi kolaylaştırın.
Unutmadan şurada da Hibrit PDF’ler ile ilgili Simon Phipps tarafından hazırlanmış güzel bir video anlatım mevcut:
LibreOffice ile düzenlenebilir Hibrit PDF dosyalar oluşturmak:
Mutlu günler.
Not: Bu özellikler için gerekli olan PDF İçe Aktar eklentisi Windows kurulumu ile birlikte varsayılan olarak gelmektedir. Birçok Linux dağıtımı için hazırlanan LibreOffice paketlerine dahil edilerek gelmektedir, bu eklenti sizde kurulu değilse, paket yöneticinizden veya bu adresten indirip kurabilirsiniz.
Bu yıl özgür yazılım ve LibreOffice için geçtiğimiz yılan daha iyi şeyler yapabileceğimizi düşünüyorum. Çeviri, belgelendirme ve topluluk yapılanmasının yanı sıra ortaya işte bunları da yapabildik diyebileceğimiz araçlar ürtemek için yeterince geç kaldık diye düşünüyorum.
Ülkemizde özgür yazılımın seyrinde bir vites varsa, şu an onun en düşük halinde seyrettiğimiz kesin olsa da sadece durmamak değil, hızlanmaya da çalışmalıyız. Şu an gördüğüm çok az sayıda kişinin her konuda bir şeyler yapmaya çaresizce çabalaması. Niye böyle veya neden yalnızız sorusunun cevabını çok merak ediyorum…
Bizim neden eşanlamlılar sözlüğümüz ve dilbilgisi denetim aracımız yok!, neden!!!*
Konuya dönersek, bu her konuda bir şeyler yapmaya çabalayan kişilerin başında gelen sevgili Anıl Özbek‘in geçtiğimiz yıl başlattığı “Türkçe Eş Anlamlılar Sözlüğü” oluşturma çalışmaları bir şekilde ilerledi ve katkılarla yürütülüp tamamlanacak bir yola girdi, yani başlandı…
Eş Anlamlılar Sözlüğü sayesinde, özgür ofis yazılımları üzerinde yazarken, Türkçenin zenginliklerini daha güzel kullanabileceğimiz ve anlatımımızı güçlendirebileceğimiz bir araç kazanacağız.
Anıl nasıl çalıştığı ile ilgili kısa bir video çekmiş:
Anıl’ın başlatığı ve neredeyse tek başına yürüttüğü bu projenin tamamlanması için katkıya ihtiyaç bulunmakta. Bu çalışmaya iki türlü katkı verebilirsiniz:
– Sözlüğe kelime ve kod katkısı vererek – Proje katkıcılarına kitap hediye ederek
Proje katkıcılarına kitap vermek için ise Kitap İstek Listesi’ne doğru buyurun diyelim ve ayrıca üşengeç arkadaşların gözüne çarpar diye Kitap İstek listesini de buraya yapıştıralım:
Python programlama dili bilen ve Türkçeye eşsiz bir dil bilgisi denetimi aracı kazandırmak isteyebilecek maceraseverlerin dikkatine:
Malumunuz, Türkçe için tek sahip olduğumuz yazım denetimi aracı olan Zemberek’in ne yazık ki dilbilgisi denetimi özelliği bulunmamakta.
Bu konuda Pardus Hata Takip sisteminde girdiğim hata kaydında öğrendiğim üzere daha önce bu konuda Language Tool kullanılarak bir şeyler yapılmaya çalışılmış, ama yarım kalmış…
Sonrasında ise LibreOffice için daha farklı bir araç olan Phtyon tabanlı Lightproof denetim aracı ortaya çıkmış… Konu ile ilgili yine sağolsun sevgili Anıl deneme amaçlı bir şeyler yapıp iki günlük yazısı yazmıştı:
Geçtiğimiz haftalarda Brezilya’daki LibreOffice Topluluğu’nun neler yaptığını anlattıkları mektuplarını çevirmiştim, bu mektuplarında Lightproof kullanarak bir yazım denetimi aracı ürettiklerini söylüyorlardı…
Okular bence GNU/Linux üzerindekien iyi belge görüntüleyicisi. Her ne kadar Evince kadar hızlı olmasa da sunduğu araçlarla Evince’in çok önünde…
Okular’ın sunduğu araçlar arasında -bir öğrenci, kendince araştırmacı, çalışan olarak- bence en öne çıkanlar; Belge üzerinde vurgulama yapmak, not yazmak, yer imleri eklemek  gibi özellikler. Yapılan her vurgu, not ve ekleme belgede yer imlerine de ayrıca kaydoluyorbu sayede de inanılmaz şekilde geriye dönme şansınız oluyor.
Tez yazarken veya ödev hazırlarken çok önemli bir yardımcı… Onlarca pdf belgesi okuyorsunuz ve sonra aldığınız notları işaretlediğiniz yerleri kolayca bulabiliyorsunuz. Harika! Yalnız dikkat edilmesi gereken, Okular bu yer imleri ve notları dosyada değil, yerelinizde tuttuğu için belgenin yerini değiştridiğinizde yer imi ağacındaki im çalışmayacaktır. Bunun yerine belgeyi “Farklı kaydet” derseniz, notlar da PDF dosyası içerisine dahil edilecektir. Böylece bu dosyayı başka birine gönderdiğinizde notlarınız ve işaretlemeleriniz de alıcının bilgisayarında da okunabilecektir. *
Önemli Bilgi:
Okular’ın 0.15 sürü ile birlikte PDF belgeleri üzerine yazdığınız notlar, yaptığınız işaretlemeler doğrudan PDF dosyasının içine kaydedilebiliyor, böylece farklı bir okyucuda bu PDF dosyasını açtığınızda notları görebiliyorsunuz. Pardus’ta hangi sürüm vardı hatırlamıyorum, ama şu anda 0.15.3 sürümü mevcut.
Örneğin bir PDF dosyası üzerinde çalıştınız ve not aldınız, bunu Windows üzerinde Adobe Reader ile açan bir kullanıcı, sizin yaptığınız bütün işaretlemeleri ve notları görebilir, bunları tıpkı kendi okuyucusundaki gibi düzenleyebilir veya kaldırabilir.
Bu iş hayatında da çok kullanılan (taslaklar, incelenecek belgeler, yorum ve bildirimlerde) bir özellik olduğu için bir kez daha not düşeyim dedim. PDF üzerinde not almak için Linux size yeter. Sadece okular değil, Xournal gibi yazılımlar ile de PDF dosyalarına not veya işaretleme ekleyebilirsiniz. Özgür olmayan Mendeley’in de bunu yapabildiği söyleniyor.
Şöyle iki ekran görüntüsü ekleyerek olayı pekiştirelim. Resmet gönder, yoksa yaşanmamıştır demesinler.
Okular’da PDF’lere not yazmak, işaretlemek
Aynı dosyayı Windows üzerinde Adobe Reader ile açınca:
Okular notları ve işaretlemeleri Adobe Reader’da sorunsuz şekilde görüntüleniyor.
Sonuç mükemmel!
PDF dosyalarında değişiklik ve eklemeler yapmak için ise LibreOffice Draw’da PDF içe aktarmayı kullanabileceğinizi de tekrar hatırlatayım.
Neyse, konuyu iyice yaymadan, bu yazıyı yazmaya başlarken Okular’ın okuma alanı ile ilgili bir yazı yazmaktı amacım. Bu konuya gelirsek, geçen hafta doktora ödevi yaparken onlarca PDF biçiminde makale rapor vb okurken, tez yazdığım zamanlardan aklımda kalmış bir konuda hata kaydı gireyim dedim, tam hatırlayamadığım bir konu fakat Okular’ın araç çubukları sabitti ve yerkerini değiştiremiyorduk. Bunun çok önemli bir handikapı vardı, okunur alanı genişletemeyince daha çok miktarda yazıyı aynı büyütme seviyesinde okuyamıyorduk. illa ki yazılar küçülmeliydi, bu da okuma konforunu düşüren bir öğreydi, özellikle dizüstü ekranları geniş oluğundan, gerçek sayfa boyutu hissi almak için çok küçük yazı karakterleri ile okuma yapmak zorunda oluyorduk. Üst menü ve sayfa numarası çubuğu gereksiz yer tutuyordu, aynı şekilde yatay sayfaları da görüntülerken sağ ve sol araç çbukları çok yer kaplıyorud.
Uzatmadani KDE harta takip sisteminde bir hata kaydı açtım, sağolsun Kai Uwe Broulik isimli kullanıcı bunu yapabileceğimi söyledi ve tarif etti, doğrusu çok şaşırdım ve bu faydalı ipuçlarını buradan paylaşayım dedim:
Tedaviden önce:
Okular varsayılan görünüm, P dikey sayfalar için L ise yatay sayfalar için taşıma önerisi
Görüldüğü gibi, mevcut alanlar özellikle dikey sayfalar için sıkıntılıydı.
Tedavi:
– Menü araç çubuğunu gizlemek: Araçlar – Menü Çubuğunu Göster(CTRL+M) geri getirmek için belge dışındaki boşluk alanda sağ tıklayıp Menü Çubuğunu göster veya CTRL+M tuş birleşimini kullanabilirsiniz.
– Soldaki araç çubuğunu başka yere taşımak için: Araç Çubuğuna sağ tıklaın ve Araç Çubuğu Konumunu Kilitle’deki işareti kaldırın ve araç çubuğunu dilediğiniz konuma sürükleyin
– Durum çubuğunu gizlemek için: Ayarlar – Sayfa Çubuğunu göster seçeneğindeki şareti kaldırın. Sayfa göstergesini araç çubuğunda da gösterebilirsiniz, çünkü bu haliyle gerçekten yer israfı yapıyor. Bunu yapmak için, araç çubuğuna sağ tıklayın ve Araç Çubuğunu Yapılandır’ı seçin, burada açılacak iletişim penceresinin tepesinde Ana Araç Çubuğu, bağlığı altında bir açılır liste bulunmakta burada <okular_shell> yerine <okular_part>’ı seçin ve Sayfa Numarası bileşenini sağ taraftaki etkin bileşenlere taşıyın. İstediğiniz başka bileşen varsa onları da buradan ekleyebilirsiniz.
– Sol denetim çubuğundaki simegeleri küçültmek – Durum çubuğuna sağ tıklayın ve küçük simgeleri seçin. Küçük resimleri etkinleştirmek veya gizlemek için, Küçük Resimler simgesine tıklayabilirsiniz.
 Tedaviden sonra:Â
Okular’ın yeni okuma düzeni
Görüldüğü gibi epeyce güzel yer kazandırk. Bu ekran görüntüsündeki resme aldanmayın, şöyle çift sütun ve daha küçük karaktele yazılmış bir makaleyi okurken bu alan çok değerli oluyor… Her sayfada bir ileri bir geri insanın sinirleri bozuluyor…
Benim için çok faydalı oldu bu ipuçları, dilerim sizin de işinize yarar.
Unutmadan, Okular ile sadece PDF dosyası değil, postscript, odf, tiff(fax çıktılarında çok kullanılıyor), djvu, çizgi roman, e-pub biçimindeki e-kitaplar diğer biçimleri görüntüleyebilirsiniz. Bknz:Â http://okular.kde.org/formats.php
*Diğer bir yöntem ise Dosya-> Dışa Aktar -> Belge Arşivi yolu ile dışarı aktarırsanız, okular uzantılı bir dosya oluşacak ve not ve işaretlerinizi Okular’ın olduğu her yerde açabileceksiniz.
TDF gezegeninde 2013 için hazırlanmış bir LibreOffice takvimi gördüm. Kaynak çizim dosyasının da verilmesinin güzelliğiyle Türkçeye çevirdim. Özgün takvim hafta numaralı ve hafta numarasız olarak iki farklı şekilde hazırlanmış. Ben daha işlevsel olduğundan hafta numaralı olanı çevirdim.
Takvimin kurulum talimatı çok kolay. Aşağıdaki bağlantılardan PDF veya ODG çizim dosyasını indirdikten sonra;
Takvimi kağıda, kart kağıdına veya kartona yazdırın. (Kağıda yazdırıp kartona da yapıştırabilirsiniz.)
İşaretli yerlerden katlayın
Üçgen bir form oluşturmak için alt ve üst kısımları bantla yapıştırın.
Keyifle bakın!
LibreOffice 2013 Takvimi
Ee malum kaynak çizim dosyası ve lisansı imkan verdiğinden*, dilerseniz bu çalışma üzerine değişiklik yapabilir ve kendi takviminizi oluşturabilirsiniz. Mesela boş alanlara sevdiklerinizin resmini koyabilirsiniz 🙂
Bugün gel de çevirme dediğim bir yazı ile karşılaştım. Özgür yazılımın güzellikle koştuğu Güney Amerika’nın güzel ve çilekeş ülkelerinden Brezilya’daki LibreOffice topluluğu 2012’de ne kodladık özünde bir günlük yazısı yayınlamış. O kadar güzel ve takdir edilesi ki yaptıkları, Türkçeye çevirmeden edemeyeceğim.
Hal bu ya 2012 özeti, diyebilirsiniz ki biz neler yaptık LibreOffice için; çok şey yaptık elbette, hatta çok büyük şeyleri de başardık. Ama şu sıra yoğunluğumdan ben bunları kaleme alacak fırsat bulamıyorum. Öyle ki bulduğum zamanda da bu derece ileri işler yapan böylesi bir topluluğun emeğini aktarmayı daha kayda değer buluyorum. Çok imrendim, dileğim o ki bizim de daha iyi işler yapmamıza vesile olur.
Brezilya’dan verdiğim ikinci haber bu, diğeri: Özgürlükiçin.com için yazdığım  “Brezilya Özgür Ofis Diyor” başıklı yazımdı. Görünenin altını bir kez daha çizmek gerekirse, LibreOffice için ülkede ciddi bir de kamu desteği olduğudur.
Ortaya koymak için çok beklemesine gerek yok. 2012 yılında kod ike çalışmak, kodun önemli kısımlarını yeniden işlemek ve hata giderme konularıyla ilgili bir grup gönüllüyü toplayabilmiştik. Bugün bu grup kod ile ilgili yeni mücadelelere ve seviye 3’te bakımı için çalışmaya hazır durumda.
Grup parçalı ve dağılmış durumdaydı, fakat FISL(International Forum of Open Source – Açık kaynak Uluslararası Forumu)’daki insanları bir araya getirmenin ve yüz yüze konuşma imkanı sunmanın yanı sıra LibreOffice geliştirmenin her tür seviyedeki programcıya açık olduğunu ve bir kaç fanatik boğa güreşi meraklısı işin bir uğraş olmadığını gösterebildiğimiz yoğun kursa şükürler olsun ki bir araya gelebildik. Kasım sonunda tekrar toplandık ve SOLISC etkinliğinde ilk Hack-Günümüzü gerçekleştirdik.
Ayrıca, Şubat ayında yayımlanacak gelecek 4.0 sürümü için hazırlık için
yıl sonundaki Hata Test Maratonu‘nda kendi oturumumuzu yaptık. Şimdiye kadar Brezilya topluluğu proje Mozilla yazılımı temelli araçlara sahip olduğu için QA(Kalite Güvencesi) konusunda daha fazla gelişme göstermeye ihtiyaç duydu ve bunun için Brezilya paketleri için testler yürütecek yeni gönüllülere ihtiyaç duyduk.
Çevirilerimizi tamamen güncel ve gözden geçirilmiş tuttuk, sadece yazılımın yeni özellikleri değili ayrıca eski çevirilere topluluk tarafından yapılan iyileştirme önerilerini de değerlendirdik.
Bugün Brezilya dünyada en çok LibreOffice indirme sayısına sahip, 2011 yılı Ocak ayından bu yana 2,5 milyon indirmeye ulaşıldı. LibreOffice kullanıcı toplulukları arasında en etkin ve en büyük topluluklardan biriyiz (yorumcular indirme sayılarına göre bizim en büyük olduğumuzu söylüyor). Bu eğilimi takip ederek yansı sayımızı 5’ten 8’e çıkardık.
Kayda değer bir takım çalışması ile, yazım denetim aracımız VERO artık Lightproof tabanlı Python dilbilgisi denetim aracına sahip, bu ayrıca diğer diller için de kullanılabilir. Takım, dilbilgisi kurallarını(ve istisnaları) inşa etmek için çalışıyor ve halihazırda en çok yapılan dilbilgisi hataları ile ilgili ilgi çekici bir belge hazırlamış durumda, Portekizcesini ilerletmek isteyenler için mutlaka okunması gereken bir belge.
2011 yılından başlayarak 2012 yılında 300 yamalık bir başarı noktasına ulaştık,(bunların 200 tanesi 2012 yılına ait), yeni bir denetim aracı, 3 ayna ve 5000 kelime çevrildi veya gözden geçirildi. Bu bizim hakikaten için gurur verici ve kutlanması gereken çok önemli bir şey.
Dilbilgisi denetim aracı ve kod katkısı konusunda darısı başımıza 🙂
Ama bu işleri yapmak için bu işleri yapabilecek kişilere ihtiyacımız var. LibreOffice arık ülkemizde de ciddi bir yer almalı, yazılım konusunda eğitim alan öğrenciler, klüpleri insiyatif almalılar, hatta öyle ki uygun okullarda LibreOffice ile ilgili atölye ve dersler verilmeli.
Bunları şimdiki topluluk ile yapmamız mümkün görünmüyor. Çoğumuz farklı işlerde çalışıyoruz ve kod yabancısıyız. Gençlerin ve teknik imkanı olanların insiyatif alması tek şans. Eğer böyle bir girişim içerisine girecek var ise, elimizden gelen desteği de vereceğimizden emin olsunlar. Gençlere duyurulur!
Değişiklikleri izleme, bir belgenin mevcut hali üzerine yapılan ekleme, çıkarma ve öznitelik değişikliklerini gösterme imkanı veren şahane bir özellik.
Bu özelliklerin en çok kullanıldığı alanlar; her tür yazı, kitap, dergi ve bilimum makale editörlüğü, hukuki metin incelemeleri, sözleşmeler, yönergeler ve bilimum gözden geçirilecek metin belgesi…
Belge karşılaştırma ise, değişikliği izlenmemiş veya değiştirilmiş iki belge arasındaki farkları ortaya koyan bir özellik. Örneğin elinizde bir kamu kuruluşu tarafından yayınlanan bir başvuru belgesi var diyelim ki 80 sayfa bir belge var, kurum bu belgenin yeni sürümünü yayınladı, şartlar vs değişti, eski belgeyle yenisi arasındaki bu farkları nasıl tespit edeceksiniz, satır satır yapmak kabus gibi, işte burada Belge Karşılaştırma özelliğinden faydalanabilirsiniz. Diğer bir örnek; mesela bir müşterinize ilgili yerleri doldurması için bir belge gönderdiğiniz, ama size gelen metinde acaba sadece ilgili yerler mi doldurulmuş yoksa başka bir değişiklik var mı? işte bu gibi durumlarda bu özellikten faydalanabilirsiniz.
Belge karşılaştırmanın bir diğer pratiği, birine doldurması veya incelemesi için gönderdiğiniz kişi belgede değişiklikleri izlemeyi kullanarak belgeyi incelemedi, veya bu özelliği çok iyi kullanan birisi değil, işte burada belgede başkaca bir değişiklik ve müdahale yapılmış mı onu anlayabilirsiniz. Özgün belge ile belgenin son halini bu özelliği kullanarak kolayca karşılaştırabilirsiniz.
Yeni Değişiklikler Araç Çubuğu
(Güncelleme)
Bu yazıyı ilk yazdığımda değişiklikleri izleme ve kaydetme işlemlerine sadece menüden Düzenle -Değişiklikler başlığı altından erişilebiliyordu ve bu özelliği kullananlar için erişimi ve kullanımı zordu. Fakat LibreOffice 4 serisiyle gelen değişiklikler araç çubuğu bu işi gerçekten kolaylaştırıyor. Belgenizdeki değişiklikleri izlemek, değişiklikleri gözden geçirmek ve belgeleri karşılaştırma işlevlerini görebiliyorsunuz. Araç çubuğunu açmak için Görünüm – Araç Çubukları – Değişiklikler yoluyla erişebilirsiniz.
Değişiklikler araç çubuğuna Görünüm – Araç Çubuğunu – Değişiklikler yoluyla etkinleştirebilirsiniz.
Bu araç çubuğunu da tıpkı diğer araç çubuklarında olduğu gibi üzerine sağ tıklayarak Özelleştir yoluya kendi ihtiyacınıza göre özelleştirebilirsiniz, yeni düğmeler (ör. Yorum ekle düğmesi) ekleyebilirsiniz, veya kaldırabilirsiniz.
Değişiklikler konusunda bir önemli nokta da değişikliklrin gösterilmesi. LibreOffice ile varsayılan olarak gelen renklerden memnun değilseniz, veya kendi zevkinize göre -ki bu göz kolaylığı ve renk algısına göre değişir- bir işaretleme istiyorsanız Seçenekler – LibreOffice Writer – Değişiklikler yoluyla çok kolay bir şekilde yapabilirsiniz. Aşağıdaki resimde göründüğü gibi kolayca kişiselleştirebilirsiniz.
LibreOffice Wrtier’da Değişikliklerin işaretlenmesi dilediğiniz gibi kişiselleştirebilirsiniz.
Ben alışkın olduğum Ekleme – Açık Mavi, Silme kırmızı ve Öznitelik değişikliği için ise – resimde mavi kalsa da yeşil kullanıyorum. Siz de size ve belge üzerinde birlikte çalıştığınız insanlara nasıl kolay geliyorsa ona göre bir renk ve biçim seçimi yapabilirsiniz.
**
Bu yazıyı ilk yazdığımda LibreOffice’in değişiklik izleme özelliğinde önemli bir eksik vardı, değişiklikleri parça değil bütün olarak kabul veya reddetme durumu vardı. Aşağıda bahsettiğim hata kaydı çözülmüş ve harika olmuş 🙂
Sizin de hatalı olduğunu düşündüğünüz veya eklenmesini istediğiniz bir özellik varsa, hata kaydı girmekten çekinmeyin: https://bugs.documentfoundation.org/Â
**
Videolu anlatım
LibreOffice ile ilgili eğitim ve ipucu videoları hazırlamak epeydir aklımdaydı ama bir türlü fırsat bulamıyordum. En sonunda küçük bir arada bir video anlatımı kaydetmeye karar verdim…
Konu olarak çok işlevsel bulduğum ve birlikte çalışma işlerinde çok kullanılan değişiklik izleme ve belge karşılaştırma özelliklerini seçtim.
Videoyu merak edenler aşağıdan izleyebilirler. Yalnız peşin söyleyeyim hem amatörlüğüm hem de Windows üzerinden kayıt yapmak bitirdi beni. Linux üzerinde yapabilirdim ama kullanıcı çokluğundan aşinalık yakalanması için Windows üzerinde kayıt yapmaya karar verdim. Hele o MovieMaker yok mu off kahır. Bir sonraki olursa kesinlikle Linux üzerinde çekeceğim.
LibreOffice’in  kararlı sürümü Şubat 2013’te çıkması planlan 4 serisi ile ilgili çalışmalar hızlıca ilerlemekte. Yoğun geliştirmenin yanında, harika bir ürün ortaya koymak için iyi bir test ve kalite güvencesi politikası gerekmekte. Bu nedenle LibreOffice Kalite Güvencesi(QA) ekibi 14- 16 Aralık tarihleri arasında bir Test Maratonu düzenliyor.
LibreOffice Test Maratonu 2012
Maratonla ilgili wiki sayfasını Türkçeye çevirdim. Umarım Türkiye’den de bu maratona katkı verebiliriz, biz de varız der, eğlenceye katılabiliriz diye düşünüyorum. İngilizce bilmeyen veya kendini iyi ifade edemeyeceğini düşünen arkadaşlar hata bildirimlerini LibreOffice Türkiye forumlarundaki bu başlık altından yapabilirler.
Bizim Türkçe özelinde en önemli bileşenimiz Zemberek, bu nedenle Test Maratonunda Zemberek ile ilgili testleri yaparsak çok güzel olur.
LibreOffice’e test ve kalite güvencesi konusunda katkı verebilecek herkese açık çağrımdır. Özellikle yazılım ve ilgili bölümlerde okuyan genç arkadaşlar için hem çok güzel bir pratik hem de LibreOffice geliştiricisi olmak için güzel bir ısınma haftası olacağını düşünüyorum. Sadece kullanmak yetmez, gelişimine de olabildiğince katılmak lazım LibreOffice’in!
Dileğim o ki 2013 yılında LibreOffice’e Türkiye’den kod katkısı veren özgür yazılım sevdalısı arkadaşların sayısı artsın.
