LibreOfficeKlavye Kısayolları Özelleştirme penceresi - Araçlar - Özelleştirme yoluyla ulaşabilirsiniz
Klavye kısayolları az veya çok hepimizin kullandığı kolaylaştırıcı araçlar. Özellikle sürekli aynı uygulamayı kullanıyorsanız klavye kısayolları işleri gerçekten çok kolaylaştırıyor.
Gündelik bir kullanıcı ile işinde ve kullandığı yazılımda uzmanlaşmış kişilerin klavye kısayolları kullanışları elbette farklı olacaktır. Basit ve genel kısayollardan özel işlevler için bilinmedik kısayollara kadar geniş bir dünya. Belgelendirmesi ise ne Microsoft Office’de ne de LibreOffice’de %10 yapılmış değil. Sanıyorum ki biraz araştıran, sürpriz seven meraklıları uğraşsın diye böyle bırakılmış…
İleri düzey kullanıcıların sürekli klavye üzerinde bir mücadelede olduğunu görmekteyiz. Hatta fare düşmanlıklarıyla ilgili muhasebe ve denetim işinde çalışan bir arkadaşımın şu sözleri durumun ne kadar sert olduğunu ortaya koyuyor:
Excel’i fareyle kullanan adama gıcık oluyorum. Bir adamın Excel’de iyi olup olmadığını fare kullanıp kullanmadığından anlarım…
Klavye hakimiyeti elbette klavye kısayollarından geçmekte, ilk bilgisayarlarda fare olmadığını da biliyoruz. Fare ile daha serbest bir gezinti ve sezgisel keşif ile birçok uygulamayı kolayca kullanabiliyoruz.
Tabi akşama kadar hesap tablolarıyla boğuşan bu arkadaşım kadar ileri düzeyde bir kısayol ve klavye kullanımı elbette birçoğumuz için gereksiz bir durum. Zaten konunun özüne gelirsek, kısayollar işleri kısaltmakta fakat bu işlerin özelliğine göre değişken bir durum.
Burada da çok önemli bir konu ile karşılaşıyoruz ‘Kısayolların özelleştirilmesi’, ortak ve genel kullanılan kısayollar dışında kullanıcıların yaptığı işe ve o iş altında uğraştıkları görevlerine göre bile ihtiyaç duydukları kolaylaştırıcı kısayollar değişebilir. Bunun için de  bu kısayolları kendi tercihlerine göre özelleştirme ihtiyacı doğmakta. Kısayol özelleştirmesinin bir durak ilerisi ise, makro kaydederek – reçete, tarif, ilaç ne derseniz uyar- özel durumlar için kolaylaştırıcılar hazırlamaktır. Konunun tatava kısmını burada sonlandırmakta fayda var.
LibreOffice’de Klavye Kısayolları
LibreOffice’de gelişmiş birçok yazılım gibi çok sayıda klavye kısayolu ile kullanıcıların karşısına çıkmakta. Buna ek olarak çok güzel bir Kısayol Özelleştirme penceresi ile işleri epeyce kolaylaştırmakta.
Bütün kısayolları buraya yazacak değilim. Bileşenlere ait kısayol listelerimiz hem gömülü yardımda (F1 veya menüden Yardım – LibreOffice Yardım) hem de çevrimiçi yardım içeriğimizde (help.libreoffice.org) mevcut. Ben sadece bileşenlere göre bağlantıları vermekle yetineceğim.
Genel bileşenler dışında; Çizelge, Formül-Math, Basic – IDEÂ vb alt bileşenlerin de kısayolları mevcut detayı merakınıza kalmış.
LibreOffice’de Kısayolları Özelleştirme
Dediğim gibi herkesin ve her işin gerektirdiği kolaylaştırıcı farklı olabilir. Bu nedenle klavye kısayollarını da özelleştirmeniz gerekebilir, yeni kısayollar atamak, mevcut kısayolların tuş bileşimlerini beğenmiyorsanız değiştirmek vs.
Menüden Araçlar – Özelleştir yolu altında Klavye sekmesinden özelleştirme penceresine erişebilirsiniz. Gayet basit bir yapısı var, üstteki kutuda bütün kısayollar, alttaki kutuda ise kategori ve bu kategori altındaki işlevlere göre sınıflandırılmış potansiyel kısayollar. Sağ üst köşede ise kısayol grubu olarak LibreOffice geneli veya bileşeni seçebilirsiniz.
Kısayol aramak için üst kutudan atamak istediğiniz tuş kombinasyonunu seçiyorsunuz ardından da alt kutudan atayacağınız işlevi seçip ‘Değiştir’ düğmesine basıyorsunuz. Mevcut kısayolu silebilir, değiştirebilirsiniz. Yapılandırmayı dışa ve içe aktarabilisiniz, bunun için Kaydet ve Yükle düğmesini kullanabilirsiniz. Ayarları sıfırlamak için ise ‘Başa al’ düğmesini kullanabilirsiniz.
* Microsoft Office 2013’de klavye kısayolları özelleştirmenin nasıl olduğunu bulamadım. İlgili yardım sayfası uçmuş görünüyor, bilen varsa yorumlara yazabilir mi?.
***
En çok kullandığım klavye kısayollarım
Verdiğim bağlantıları gezindiyseniz yüzlerce kısayol arasında kafanız karışmış olabilir. Dediğim gibi herkes kullanacak diye bir şey yok. Bunun yerine ortalama kullanıcıların en çok kullandığı klavye kısayollarını öğrenmek daha faydalı olabilir. Google’da LibreOffice veya Excel veya xxx uygulaması için en çok kullanılan + en iyi + en çok işe yarayan klavye kısayolları yazarsanız kısa yoldan faydalı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Benim en çok kullandığım ve işe yarar gördüğüm kısayollar ise aşağıda
Shift + Yön tuşları (+ Home ve End): Klavyeyi bırakıp fareye uzanmadan seçim yapmak için çok ama çok işe yarıyor.
Ctrl + A: Tümünü seç
Ctrl + Z: Geri Al
Ctrl + Y: Yinele
Ctrl + X: Kes
Ctrl + C: Kopyala
Ctrl + V: Yapıştır
Ctrl + Shift + V: Özel yapıştır
Ctrl + M: Varsayılan biçimlendirmeyi temizle
Ctrl + K: Kalın
Ctrl + P: Yazdırma penceresini açar
Bu genel klavye kısayollarının yanı sıra bir de kısayolların en kullanıldığı hesap tablosu uygulaması Calc’da yukarıdaki bağlantılarda olmayan güzel kısayollardan birkaçını ekleyeyim de not olsun:
Ctrl + D: Üst hücredeki içeriği kopyalar
Alt + Sol yön tuşu: Seçili hücrenin genişliğini artırır
Alt + Sağ yön tuşu: Seçili hücrenin genişliğini artırır
Alt + Aşağı yön tuşu: Mevcut sütundaki bütün içerikleri sıralayan bir kutu açar, Alt tuşuna basmayı bırakınca yön tuşları ile seçim yapmaya imkan tanır.
Şimdilik bu kadar, ileride eklemeler yaparım umarım.
Son olarak
Klavye kısayollarını kullanmaya alışın; zaman kazandırır, pratiklik sağlar ve fare kullanımından kaynaklanan hastalıklardan biraz olsun sizi korur.
Siz de yazın!
LibreOffice’de çok kullandığınız ve başkalarının da çok işine yarayacağınız kısayollarınızı,
Microsoft Excel’de kullandığınız ama LibreOffice’de olmayan/karşılığını bulamadığınız kısayollarınızı
buraya yorum olarak veya forum.libreoffice.org.tr‘de ilgili bölüme başlık açarak yazmaktan çekinmeyin.
LibreOffice Calc veya Microsoft Office Excel’de bir hesap tablosunda mevcut satırların içerisine tek satırı sağ tıklayarak ekle diye kolayca ekleyebiliyoruz, belirli bir satırın altına birden çok satırı ise boş satır sayısını artırarak satırı seçip Ctrl+ + ile ekleyebiliyoruz, ör 5 boş satırı seçip Ctrl + + ile bu aralığa 5 yeni boş satır ekleyebiliyoruz…
Peki uzun bir listede her satırın altına bir boş satır nasıl ekleyebiliriz? Üç beş satırlı hesap tablolarında elle hızlıca tek tek yeni satır eklenebilir, ya hesap tablosunda yüzlerce – binlerce satır varsa ve aralarına yeni satırlar veya sütunlar eklemek gerekiyorsa? Elle tek tek yapılamayacak bir iş… Bu yazıda kısaca bunu anlatamaya çalışacağım.
Aşağıda basit bir örnek tablo hazırladım. Bu tabloda ilk önce mevcut satırlar arasına birer boş satır ekleyeceğim, sonrasında aynı mantıkla mevcut sütunlar arasına birer boş sütun ekleyeceğim.
1- Mevcut satırlar arasına yeni satırlar eklemek
Aşağıda gördüğünüz tabloda olduğu gibi boş bir sütunu numaralandıralım. 1 – 2 -3 yazdıktan sonra bu hücreleri seçip fare ile seçimi (seçimin köşesindeki siyah tutamaktan tutup) aşağı sürükleyerek  satır sonuna kadar otomatik numara verelim. Numara kaç ile bittiyse, bu örnekte 5, satırların bitiminden itibaren de 1’den başalayarak yukarıdaki sayı kadar sürüklemeyle numaralandıralım, başlık satırının yerinde kalması için o satıra 0 yazabilirsiniz.
Mevcut satırlar arasına yeni satırlar eklemek – 1
Tabloyu bu yöntemle numaralandırdıktan sonra igili sütunu, bu örnekte F, seçip aşağıdaki ekran görüntüsündeki Artan sıralama düğmesi veya seçip menüden Veri -> Sırala -> Seçimi genişlet -> Tamamyolu ile de bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Kolay olan tabi ki araç çubuğundaki düğme. Sıralamadan sonra her satır arasında boş bir satırınız olacak.
Mevcut satırlar arasına yeni satırlar eklemek-2
Bu yöntemle binlerce satırın arasına kolayca yeni satırlar ekleyebilirsiniz. Yaratıcılığınıza göre numaralandırmayı değiştirebilirsiniz, isterseniz tek çift sayı serisi ile bu sıralamayı yapabilirsiniz. Birden çok satır ekleyecekseniz, boş satır numaralandırmayı ekleyeceğiniz satır kadar tekrarlayabilirsiniz.
işleminiz bittikten sonra numaralandırma yaptığınız sütunu silin. İşte bu kadar.
2- Mevcut sütunlar arasına yeni sütunlar eklemek
Yukarıda satırlar için yaptığımız işlemle aynı mantıkla fakat bu sefer sütunları sıralayarak bu işlemi gerçekleştirebiliriz.
Birinci satırdan veya satırların bitiminden soldan sağa doğru numaralandırmamızı yapalım:
Mevcut sütunlar arasına yeni sütunlar eklemek – 1
Aynı şekilde mevcut satır sayısı kadar boş sütun numaralandırdık. Burada önemli olan Calc’da varsayılan olarak sütunlarda yukarıdan aşağı olan sıralamayı, satırlarda soldan sağa haline çevirmek. Bunun için menüden Veri -> Sırala -> Seçimi genişlet yoluyla sıralama penceresini açıp Seçenekler sekmesinde sıralama yönünü değiştirmek olacaktır. Aşağıdaki ekran görüntüsünde görebilirsiniz.
Sıralama kuralını satırlardan sütunlara çevirmek
Yön seçeneğini Soldan sağa (sütunları sırala) olarak seçtikten sonra Tamam‘a basıyoruz ve yeni sütunlarımızı yerlerinde görüyoruz.
Mevcut sütunlar arasına yeni sütunlar eklemek – 2
İşleminizi tamamladıktan sonra numaralandırma yaptığınız satırı da sildiniz mi tamamdır.
***
Hesap Tabloları çok işlevsel birçok özellik sunmakta, fakat her ihtiyaca göre hazır bir işlev olamayabiliyor. Bu durumda burada anlatıldığı gibi mevcut işlevleri kullanarak dolaylı yoldan istediğimizi elde edebiliyoruz.
Oluşturduğum sütunlu belge ve LibreOffice'in yeni görünüşü
İşte ve internette sıklıkla sütunlu belgelere rastlıyorum, genellikle yatay belgelerde sütun tercih ediliyor. sanıyorum ki baskı yapılacak belgelerde bu tür biçim daha çok tercih edilmekte.
LibreOffice’de nasıl bu biçimde belgeler yapılabileceğine dair kısa bir ipucu yazmakta fayda var dedim ve kısaca yazmaya çalışacağım.
LibreOffice Writer uygulamasında sayfa yerleşimi varsayılan olarak dikey gelmekte. Öncelikle sayfa yerleşimini menüden Biçim – Sayfa yolu ile aşağıdaki iletişim penceresinden de görebileceğiniz üzere ‘Yatay’a çeviriyoruz.
Biçim – Sayfa yoluyla sayfa yönlendirmesini seçebilirsiniz
Sayfa yönlendirmesini seçtikten sonra sayfamızı sütunlara bölelim. Yine aynı penceredeki Sütun sekmesine tıklayarak belgemizi dilediğimiz gibi sütunlara bölebiliriz.
Sütun yapılandırma penceresi oldukça bol seçenekler sunmakta
Bu iletişim penceresini biraz detaylı anlatmak istiyorum:
Sütun: Burada belgemizde kaç tane sütun olacağını seçiyoruz.
Genişlik ve aralık: Sütün genişlikleri ve aralıkları… Varsayılan olarak otomatik genişlik geliyor.
Eğer sütunların genişlikleri farklı olsun isterseniz, otomatik üzerindeki tiki kaldırıp Sütun 1 – 2 -3 satırından genişliğini ayarlamak istediğiniz sütunu seçip ayarlarını yapabiliyorsunuz
Boşluk: Sütunlar arasındaki dikey ve varsa yatay boşlukları ayarlayabiliyorsunuz
Ayırıcı çizgisi: Ayırıcı çizgisi olmasını istiyorsanız bununla ilgili çizgi biçemi, yükseklik, renk ve konum ayarlarını yapabiliyorsunuz.
Gayet kolay bir arayüzle kolayca yatay veya dikey sütunlu belgeler oluşturabilirsiniz. Ben de deneme için bir belge oluşturdum. Hem de LibreOffice’in yeni görünüşünü – Sifr simge seti, araç çubuğu, galeri ve KDE Plasma üzerindeki o eski kötü halinden kurtulmuş olmasını göstermek için aşağıya bir ekran görüntüsü koyuyorum. Belgeyi de merak eden, hazır bölünmüşü var diyecek kadar üşenen varsa onlar için şuraya -> (Sütunlu belge)Â koyuyorum.
Oluşturduğum sütunlu belge ve LibreOffice’in yeni görünüşü
Yeni simge setini seçmek için menüden – Araçlar – Seçenekler – Görünüm yolunda Sifr simge setini seçmelisiniz. GNU/Linux kullanıyorsanız Sifr simge seti ayrı bir paket olarak sunulmuş olabilir, paket  yöneticisinden yükleyebilirsiniz.
Aslında LibreOffice forumlarında basit bir ipucu yazma niyetindeydim fakat bu küçük konuyla ilgili biraz daha yazmak istediğimden dolayı buradan yazmaya karar verdim.
Öncelikle ‘Gömme Harf” nedir derseniz, bunu ilk kez bugün duydum.
Genellikle basılı yayınlarda görmüşsünüzdür, paragrafın ilk harfi iri bir şekilde paragrafın başında yer alır ve birkaç satır yüksekliğindeki bu harf paragrafın baş bölümüne “gömülmüş” gibidir. Dergiler, gazeteler, eski hikaye kitapları, ortaçağdan kalma metinler vb birçok belgede bu kullanıma rastlamışsınızdır.
Bu özelliğin LibreOffice’de olduğunu biliyordum ayrıca bunun nasıl yapılacağıyla ilgili de LibreOffice Yardım içeriğimizde güzel bir başlığımız da var: Â https://help.libreoffice.org/Writer/Drop_Caps/tr
Lakin bu işlevin adını “İlk Harfleri Büyüt” şeklinde yardım içeriğindeyse maddenin başlığı “Paragrafın başındaki iri başlangıç karakteri” şeklinde çevrilmiş.
Çeviri sürecinde kalite kontrol çok önemli, bu özellikle terimlerde -hele matbaacılık ve yayıncılıkla ilgiliyse- zorlayıcı oluyor. Bu gibi durumlarda konunun uzmanı olan sevgili Ali Işıngör abimizden destek alıyorum.
Bu işlev konusunda da kendisine dönüp nedir bu “Drop Caps“ın Türkçesi diye sordum. “Gömme Harftir onun Türkçesi” yanıtı üzerine de biraz şaşırdım ve bunun da bahanesiyle bir telefonda da dertleşmiş olduk…
Gömme harf, aslında basılı yayınlardan çok internet yayınlarıyla daha çok haşır neşir olduğumuz için çoğumuz basit ve süsten uzak metin bloklarıyla daha çok haşır neşir olmuş durumdayız. Haliyle gömme harfin de kullanımı bu sebepten azalmakta. Hatta doğru bir tanımını bulmak dahi zorlayıcı olmakta. Bu sebepten dolayı konusunda uzman olan Ali abi sayesinde bir nevi bu biçemi doğru adlandırılmış şekliyle dilimizde koruyoruz.
LibreOffice çevirilerindeki hatalı ve yanlış anlaşılmaya sebep olabilecek(cümle ve kelimelerin ilk harflerini büyük/küçük harfe dönüştürmeyle mesela) çevirileri düzelttikten sonra. Mevcut yardım içeriğimizden de faydalanarak, LibreOffice’de nasıl gömme harf kullanılacağını anlatayım…
Gömme harf uygulamak istediğiniz paragrafı imleçle seçin ve menüden Biçim – Paragraf’a tıklayın, açılan iletişim penceresinde “Şimdilik İlk Harfi Büyüt- Sonraki sürümlerde Gömme Harf”i seçin:
LibreOffice’de Gömme Harf ekleeme iletişim penceresi Menüde Biçim – Paragraf yolunu izleyin
Bir paragrafın ilk harfini, birkaç satır büyüklüğünde olabilen geniş bir büyük harf ile biçimlendirir. Paragraf en az Satırlar kutucuğunda belirttiğiniz satır sayısı kadar yer kaplamalıdır.*Aşağıdaki ipucuna bakınız.
2- Biçim – Biçemler ve Biçimlendirme – seçeneğini seçip, içerik menüsünü açın Değiştir/Yeni – İlk Harfleri Büyüt/Gömme Harf sekmesini seçin
Ayarlar:
İlk Harfleri büyüt/Gömme Harf:
Seçilen paragrafa paragraf başı iri başlangıç karakteri ayarlarını uygular.
Tam kelime:
Paragrafın ilk kelimesinin ilk karakterini iri ve kelimenin geri kalan karakterlerini büyük türde gösterir.
Karakter Sayısı:
Paragraf başında iri başlangıç karakteri olarak gösterilecek karakter sayısını girin.
Satırlar:
Paragrafın ilk satırından aşağıya doğru iri başlangıç karakterinin genişlemesini istediğiniz satır numarasını giriniz. Seçim 2-9 satır ile sınırlıdır.
Metinden uzaklık:
Paragraf başındaki iri başlangıç karakteri ile paragraf metninin geri kalanı arasındaki boşluk miktarını girin.
İçerikler Metin: Paragrafın ilk karakteri yerine kullanmak istediğiniz iri başlangıç karakterini girin.
Karakter Biçemi:
Paragrafın başındaki iri başlangıç karakterine uygulamak istediğiniz biçimlendirme tarzını seçiniz. Geçerli biçimlendirme tarzını kullanmak için, [Hiçbiri]’ni seçiniz.
Önizleme Alanı Geçerli seçimin önizlemesini gösterir.
* İpucu: Yukarıda yazdığı üzere ancak Satırlar sayısında bulunan sayı kadar satır içeren paragraflarda bu özellik uygulanmakta. Tek satırlarda da bu özelliği kullanmak isterseniz satırın ilk harfinin soluna imleci yerleştirin ve satır atlatmak için  Shift+Enter tuşlarına basınız. Shift ve Enter’a birlikte basmak imleci yeni satır başına gönderecek olup paragraf bütünlüğünü bozmayacaktır. Bir satırı böylece iki satırdan oluşan bir paragraf yerine koymuş olursunuz. Bknz:
Gömme Harfle kullanımı: 3 paragrafta gömme harfin tam sarmalanmasını görebilirsiniz.
Gömme harf kullanarak süslü paragraflar oluşturabilirsiniz. Bu sayede belgeniz görsellik kazanacak ve bu da sıkıcı düz metin bloklarından bunalmışÂ okuyucunun keyfini artıracaktır.
Gömme harf eski bir biçem ve günümüzde kullanımı azalsa da CSS ile gömme harfi web sitelerinde de kullanmak mümkünmüş*. Yine aynı şekilde e-kitap dosya biçimleri ve biçemleri de bildiğim kadarıyla gömme harfi destekliyor.
Gömme harf demişken, LibreOffice’in önümüzdeki 4.2 sürümünde karakter sınırları ve gömme harfle ilgili de gelişmeler de var. LibreOffice 4.2. yenilikleri için https://wiki.documentfoundation.org/ReleaseNotes/4.2#Writer adresini ziyaret edebilirsiniz.
Buradan sevgili Ali Işıngör abimize sürekli katkı ve desteği için bir kez daha teşekkür ediyorum.
Ofis belgeleriyle çalışırken en önemli sorunlardan biri kuşkusuz belge uyumsuzluğu. Belge uyumsuzluğu türlerini belgenin açılmaması, düzenlenememesi ve doğru şekilde görüntülenememesi olarak sıralayabiliriz. Diğer iki seçenek dosya biçimiyle alakalı ve şu an LibreOffice için neredeyse yaşanmayan sorunlar olarak geri planda kalmakta. Hatta birçok kez tekrar ettiğim üzere, Microsoft Office 2003 ile Microsoft Office 2007 sürümlerinde arasında yaşanan yeni dosya uzantısı (*.doc ve *docx, *.xls ve *.xlsx vb) sorunları LibreOffice’de yaşanamakta. Bir kez daha belirtmekte fayda var, belge uyumsuzluğu sadece LibreOffice – Microsoft Office arasındaki bir sorun değil, Microsoft Office’in kendi sürümleri olan 2007 – 2010 ve 2013 arasında dahi belge görüntülenmesinde farklılıklar; kaymakar, bozulmalar, eksilmeler ve nihayetinde istenilen belge düzenin sağlanamadığı birçok durumla karşılamaktayız. İşyerinde birkaç yıl içerisinde bu üç sürümle de yoğunca çalıştığım için bu sürümlerde üretilen belgelerin Microsoft’un kendi belge biçimi OOXML (docx, xlsx, pptx vs) olsa dahi OOXML sürümlerinden kaynaklı olarak bu sorun ortaya çıkmakta. Zaten Microsoft Office 2013 kullanıyorsanız size her seferinde belgeyi bir üst sürüme yükseltmeyi önerecektir… Özetle, yine Microsoft’un standart dışı dayatmaları uğraştırıp durmakta…
***
Konuya dönersek en sık rastlanan belge uyumsuzluğunu belgenin ilk düzenleyen kişinin oluşturduğu şekilde görüntülenememesi olarak sayabiliriz.. LibreOffice tarafında işler bu konuda iyiye gidiyor. Microsoft’un kapalı standartları insanoğluna bu zulmü yaşatsa da, LibreOffice 4.1.3 ile Microsoft dosya süzgecinde eskiye nazaran epeyce ilerleme sağlanmış durumda. Daha da güzeli 4.2 serisinin özellikle *.docx uzantısıyla ilgili birçok iyileştirmeyi beraberinde getireceği söylenmekte. LibreOffice 4.2 ile gelen yenilikleri şu sayfadan görebilirsiniz https://wiki.documentfoundation.org/ReleaseNotes/4.2.
Belgelerin diğer bilgisayarlarda düzgün görüntülenememesinin aslında bir de basit bir sebebi bulunmakta; Yazı Tipleri!
Belgeyi oluştururken kullandığınız yazı tipi şayet belgeyi alan kişide yoksa, muhtemelen belgeyi açan kişi belgedeki tabloların kaydığını, paragrafların büyümesi sebebiyle sayfaların kayması, yazı tipindeki  dile özgü karakterler(ör, ş, ı, ğ, ü, ç, ö gibi) yerine farklı karakter atanması veya gösterilememesi gibi sorunlarla karşılaşacaktır. 30 sayfa dolusu tablo içeren bir belgede karakterler yüzünden tabloların kaydığını düşündüğümüzde düzeltilmesi gerçekten işkence olarak adlandırılabilir. Veya profesyonel görünümlü bir belge hazırladınız(kitap taslağı vs) seçtiğiniz yazı tipinin belge alıcısında olmaması onca emek verdiğiniz estetik görüntünün heba olmasına sebep olacaktır.
LibreOffice 4.1 serisiyle gelen en güzel özelliklerden biri yazı tipinin belge içine gömülmesiydi. Şimdiye kadar pek duyuramamış olsak da, birçok kullanıcımızın çok işine yarayacak bir özellik bu.
Özellikle Linux kullanıcılarının çok işine yarayacak bir birlikte çalışabilirlik iyileştirmesi diyebiliriz. Windows üzerinde yer alan kullanımı sınırlı yazı tipleri çoğu Linux kullanıcısında yer almıyor, tersi olarak da Linux üzerinde beğenerek kullanılan bir çok özgür yazı tipi(Libreration, DeJaVu, Free Sans ve Serif, Ubuntu vb) birlikte çalıştığınız kişinin bilgisayarında olmayabilir. Windows üzerinde Microsoft Office-Microsoft Office konusunda da benzer bir durum söz konusudur. 2007 sonrası Calibri yazı tipini kullanan bir bilgisayarda oluşturulmuş bu yazı tipini içeren bir belge, 2003 sürümünde doğru görüntülenmeyecektir.
Sistem yazı tiplerinin yanı sıra, milyona yakın yazı tipi arasından zevkinize göre seçip beğendiğiniz bir yazı tipi kullanmak istediğinizde –örneğin şahane bir el yazısı– Â bu sorunla karşılaşmak durumundaydınız.
Yazı tipini belgeye gömerek, belgenin iç yapısının bir parçası olarak yazı tipini kullanarak görünütüleme sorunlarının önemli bir kısmını bertaraf etmekteyiz. Özelliğin kullanımı ise çok kolay. Menüden Dosya -> Özellikler -Yazı tipi yolunan “Yazı tipini belgeye göm” seçeneğini işaretleyip Tamam‘a basmanız yeterli.
LibreOffice’de yazı tiplerini belgenin içine gömmek
Şahsen, farklı sistem kullanıcılarıyla birlikte çalışanlara bu özelliği kullanmalarını şiddetle öneriyorum.
Yazı tiplerini belge içine gömmek, LibreOffice’in bütün bileşenlerinde(Writer, Calc, Impress, Draw, Base, Math ve Html) kullanılabilir.
Belge kaybını, ofis yazılımı penceresinden baktığımızda; çalıştığınız belgelerinizin ofis yazılımınız tarafından açılamaması veya belgenizin sisteminiz tarafından bir şekilde yok edilmiş olması veya kullanıcı hatası ile yanlışlıkla silinmiş olması olarak tanımlayabiliriz.
Peşin olarak şunu söyleyebilirim ki, belge kaybının dini, milleti, rengi yoktur… Tüm insanlığı etkileyen acı verici bir kabustur.
Belge kaybı, ofis yazılımı, işletim sistemi özelinde bir sorun değildir. Her işletim sistemi ve ofis yazılımında belge kaybı sorunu bir şekilde yaşanmaktadır. İşletim sistemi ve ofis yazılımı ise belge kaybının tek değişkenleri değildir; ani kapanmalar, minik(!) donanımsal hatalar, elektrik şebekesindeki küçük bir gel-git ve diğer birçok etken de bilgisayarınızın işleyişinde anormalliğe yol açmakta ve verilerinizde bozulmaya sebebiyet vererek belge kaybına uğramanıza neden olmaktadır.
Kısaca, Keban Barajı’nın türbinlerinde kanat çırpan bir kelebek, sizin 6 aydır gece gündüz yazdığınız tezinizi, 3 yılınızı adadığınız kitap taslağınızı veya şirketinizin son 3 yıldır hesaplarını tuttuğununuz hesap tablonuzu yok edebilecek sizin özelinizde bir sayısal fırtınaya sebep olabilir…
Yine ofis yazılımı penceresinden bir yazı olacağını son kez hatırlatmakta fayda görerek devam edersem….
Belge kaybı Microsoft Office ve LibreOffice’de ve diğer ofis yazılımlarında da yaşanan bir sorun. Ben bugüne kadar LibreOffice ile şükür ki böyle bir sorun yaşamadım, fakat ne yazık ki işyerinde mecburi olarak kullandığım Microsoft Office ile bu tür sorunları yaşamaktayım. Elbette, LibreOffice’de bu sorunu yaşayan kullanıcılar var ve elimden geldiğince belge kurtarmada yardımcı olmaya çalışıyorum. Microsoft Office ile birlikte çalışanlar ve Microsoft Office dosya türü (doc(x), .xls(x) gibi uzantılar) biçimini kullananlar sorun yaşayan kişilerin başını çekiyor. Yazının ilerleyen bölümünde Micrsoft Office’in kapalı dosya biçimlerinin neden kullanılmaması gerektiğine ve neden ODF kullanılmasına de değineceğim.
Ee, şimdi böyle bir tehlike var ise, yazılım geliştiricileri hiçbir tedbir almıyor mu? Tabi ki bu her zaman hesap ediliyor ve genellikle birçoğumuzun pek sevmediği “Belge Kurtarma Sihirbazı” gibi araçlar ile yazılım belgeleri sizin için kurtaracak çözümler üretmeye çalışıyor. Tabi bu sihirbaz, çoğu zaman belgeleri istenildiği gibi kurtaramıyor veya başarısız oluyor… Bu sebeple de bu aracın kullanıcılar tarafından pek sevilmediği görülüyor…
Önemli olan sorunu yaşadıktan sonra ne yapacağınız değil, yaşamamak için alacağınız tedbirlerdir. Bu sebeple, LibreOffice ile ilgili aşağıdaki rehberi hazırlamaya lüzum gördüm.
LibreOffice ile önemli belgeler üzerinde çalışırken alabileceğiniz önlemler:
1- Otomatik kaydetme sıklığını artırın:
Otomatik kaydetme belirlenen zaman aralıklarda belgelerinizi otomatik olarak kaydetmeye yarar. Otomatik kaydetme sıklığı varsayılan olarak 15 dakikada olarak gelmektedir. Bu sıklığı 3 veya 5 dakikaya indirebilirsiniz veya dileğinize göre 1 dakikaya da indirebilirsiniz.
Otomatik kaydetme sıkılığı
Otomatik kaydetme sıklığını Menü ->Araçlar ->Seçenekler -Yükle/Kaydet yoluyla değiştirebilirsiniz.
2- Her zaman yedek kopya oluşturun:
Yedek kopyalar(backups), belgelerinizin bir kopyasını güvenlik için .bak uzantısıyla kaydeder. Belgenizde bir sorun yaşadığınızda ki bu genellikle “Yanlışlıkla sildim eyvah” olur, yedek kopya ile belgenizi geri getirebilirsiniz.
Bu seçeneği: Menü ->Araçlar ->Seçenekler -Yükle/Kaydetyoluyla  etkinleştirebilirsiniz.
Oluşturulan yedek kopyaların tutulduğu yer sisteminize göre değişmektedir. LibreOffice’in yedeklerinizi nerede tuttuğunu Menü ->Araçlar ->LibreOffice -Yollar bölümünde “Yedekler satırında” görebilirsiniz.
Oluşturulan yedeği kullanmak istediğiniz zaman ise, yedek konumunu açın ve dosyadınız.bak isimli dosya sağ tıklayıp Birlikte Aç – LibreOffice seçeneği ile yedeğinizi açabilir veya dosya uzantısını dosyanın gerçek uzantısı ile değiştirip çift tıklama ile açabilirsiniz.
Benim buradaki tercihim c seçeneği. Kısaca bu seçeneği anlatacağım…
Bulut depolama hizmetlerinin bir özelliği olan yerel klasör eşlenmesi belge yedeklemek için harika bir yöntem.
Mantığı şöyle, başka yerden erişmek istediğiniz veya yedeklemek istedğiniz klasörleri bilgisayarınızdaki bulut hizmeti yazılımı ile seçerek eşlenmesini sağlıyorsunuz. Eşleme gerçek zamanlı oluyor, yani dosyayı kaydettiğinizde dosya değişiyor ve bulut yazılımı dosyanızı buluta yükleyerek eşlemiş oluyor. Bilgisayarınız bozulsa, çalınsa veya bir şekilde yerelinizden belgenize erişememniz durumunda belgenizin bir kopyası bulutta oluyor.
Bu yöntem ile sadece belgenizi değil geçici dosyaları ve yedek kopya(backup) dosyalarını da bulutla eşleyerek çalışabilirsiniz.
Bu yöntem için tabiki bu servislere üyelik ve internet bağlantısına ihtiyacınız var. Bağlantınız olmadığı takdirde eşleme gerçekleşmiyor, sisteminiz internete tekrar bağlandığında eşleme devam ediyor.
Bu servisler arasında bir öneri yapmam gerekirse, ODF biçimini tarayıcıdan görüntülemeyi destekleyen  ve eşleme için Linux istemcisi olan Yandex.Disk olacaktır. SkyDrive ODF biçimini çevrimiçi okuma yazma imkanı sunsa da Linux istemci yazılımı olmadığından tercih etmiyorum. UbuntuOne, Dropbox, ve Google Drive ise ODF biçimlerini görüntülememekte sadece dosya olarak saklamakta.
Bulut konusunda gizlilik ve güvenlik gibi kaygılarınız var ise -ki kaygılanmakta haklısınız Microsoft, Google… NSA, Prism vs…-, OwnCloud ile kendi özgür bulutunuzu oluşturup aynı eşleme işlemini yapabilirsiniz.
4- Sürümler ile çalışın
Sürümler benim bugüne kadar gerektiği kadar kullanmadığım fakat çok faydalı olduğunu düşündüğüm bir özellik.
Çalışma mantığı şöyle, belgenize ekleme veya değişiklik yaptığınızda eski halini de korumak istiyorsanız sürekli farklı kaydet yerine -ki neticesi şu isimli dosya kalabalıklarıdır- son1.odt, son2-son3..son-final…. son final kesin.odt) sürümleri kullanmak hem daha güvenli hem de dosya kalabalığında kaybolmazsınız. Her sürüm tek bir dosya içerisine kaydedilir ve bir ana belge içerisinde aynı belgenin birden çok sürümü saklanır. Hangi sürümü açmak istiyorsanız onu seçer ve açarsınız.
Sürümleri kullanmak çok basittir. Mevcut belgenizde bir değişiklik yaptıktan sonra kaydetmek istediğiniz zaman
Dosya-Sürümler yolunu izleyin açılan iletişim penceresinde “Yeni Sürüm Kaydet” düğmesine basın ve sürüm açıklaması girerek sürümünüzü kaydedin.
LibreOffice’de sürümler ile çalışmak*
Sürümleri kullanmanın bir diğer avantajı ise, belge içi bilgi kaybını engellemeyi sağlaması, yukarıda bahsettiğim tonla saçma dosya adı içerisindeki bilgilere olan hakimiyet kaybolmakta. Bunun da önüne geçmek için Sürümler iletişim penceresinde karşılaştırma özelliği bulunmakta.
Sürümler, LibreOffice’de sadece ODF dosya biçimi ile desteklenmektedir. Writer, Calc, Impress, Draw, Base, Formül ve HTML gibi bütün bileşenlerde desteklenir.
Bu eklenti çok işlevsel ve birçok özelliği içerisinde barındıran adeta bir İsviçre  Çakısı işlevi görmekte. Yedeklemekle ilgili şu özellikleri sunuyor
– Eposta yedeklemesi – Çoklu Biçimde Kaydet – Uzak Yedekleme – Amazon S3 yedekleme
Tedbirler böyleydi. Bu tedbirlerden biri veya birkaçını aldığınız takdirde büyük ihtimalle belge kaybı sorunu yaşamayacaksınız. Â Şimdi de gelelim şayet böyle bir sorun yaşandığında yapılması gerekenlere.
Belge kaybı yaşanması durumunda öneriler.
1- Belge kaybınızın türü Belge Bozulması ise (Belgeniz açılırken ofis yazılımınız “Belge açılırken hata” veya “Belge açılamıyor” türü bir hata veriyor ise)
1.1. Belgenizin bir kopyasını bilgisayarınızda farklı bir dizine kaydedin. 1.2. Ofis yazılımınız belgelerinizin yedek kopyasını tutuyor ise yedeklerin tutulduğu dizine gidip yedek dosyasına ulaşmaya çalışın.
1.3 Yedek dosyasına ulaşamıyorsanız;
1.3.1 Dosya Türünüz Microsoft Office biçimleri(doc, xls, ppt vb) ise:
Yedek dosyası tutmuyor iseniz, ofis yazılımınızın geçici dosyaları tuttuğu (sisteminize göre tmp, temp, temporary diye adlandırılan) dizinleri bulun. LibreOffice’in varsayılan geçici dosya dizinini Menü ->Araçlar ->LibreOffice -Yollar altından öğrenebilirsiniz. Diğer bir ofis yazılımı kullanıyorsanız, ilgili yazılımın yardım merkezinden bu dizinleri öğrenebilirsiniz..
Geçici dosyalar, yazılımız o belge ile çalışırken kenarda tuttuğu dosyalardır, bu dosyalar genellikle yazılım kapandığında kaldırılır. Bazen ise sisteme göre tutulabilir. Burada bir veri kurtarma yazılımı(Recuva–TestDisk) ile geçici dosya dizinindeki silinmiş geçici dosyalar kurtarılabilir ve eski çalışan bir sürüm elde edilebilir. Bu yöntemle dosya kurtarılması biraz şans işi olssa da bunu başardığını iddaa eden kullanıcılar da mevcuttur.
1.3.2Â Dosya Türünüz ODF(odt, ods, odp vb ise):
ODF biçimlerini kullandığınız için Gerçekten çok şanslısınız! Çünkü ODF açık bir standarttır ve dosyanın (teknik) yapısına erişme şansına sahipsiniz. Basitçe dosyanızı sıkıştırılmış bir dosya gibi düşünün… Oysa Microsoft Office’in dosya biçimleri kapalı standartta olduğundan, dosyanın içeriğine girme şansınız bulunmamakta ve bu türde kaydedilmiş ve bozulan dosyaları – hele bir kodlama ve biçem sorunu ise- içeriğine girerek kurtarma şansınız ortadan kalkmaktadır.
Açılmayan dosyanızın bir kopyasını alın
Bu kopyanın uzantısını .zip şeklinde değiştirin ve .zip uzantılı dosyayı bir dizine çıkartın.
Aşağıdaki resimde göreceğiniz üzere, ODF dosya türünün iç yapısını görebilmekteyiz. Belge içeriğiniz content.xml içerisinde tutulmakta, ve styles.xml içerisinde ise belge içindeki biçemleriniz tutulmakta.
ODF Dosya Yapısı – Uzantı zzip olarak değiştirilip klasöre çıkartıldıktan sonra içeriği gezebildirsiniz.
Diğer tercihiniz ise düz metin belgeleri ise, content.xml’in içeriğini basitçe kopyalayıp kurtarmak olabilir.
Bu yöntemle ODF biçimli dosyalarınızı çok büyük olasılıkla kurtaracaksınız.
2. Belge Kaybı türünüz silinme yokolma ise:
2.1 Ofis yazılımınız belgelerinizin yedek kopyasını tutuyor ise yedeklerin tutulduğu dizine gidip yedek dosyasına ulaşmaya çalışın.
2.2. Yedek dosyasına ulaşamıyorsanız;
2.3.1 Veri kurtarma yazılımları
Veri kurtarma yazılımları, sabit diskinizde silinen verileri geri kurtarmanıza yardımcı olur. Linux altında testdisk ve Windows altında Recuva ücretsiz veri kurtarma yazılımlarınıdır. Bu yazılımlardan yardım alarak silinen veya yok olan dosyalarınızı kurtarmayı deneyebilirsiniz.
2.3.2 Geçici dosyalar ve veri kurtarma
Yedek dosyası tutmuyorsanız, ofis yazılımınızın geçici dosyaları tuttuğu (sisteminize göre tmp, temp, temporary diye adlandırılan) dizinleri bulun. LibreOffice’in varsayılan geçici dosya dizinini Menü ->Araçlar ->LibreOffice -Yollar altından öğrenebilirsiniz. Diğer bir ofis yazılımı kullanıyorsanız, ilgili yazılımın yardım merkezinden bu dizinleri öğrenebilirsiniz..
Geçici dosyalar, yazılımız o belge ile çalışırken kenarda tuttuğu dosyalardır, bu dosyalar genellikle yazılım kapandığında kaldırılır. Bazen ise sisteme göre tutulabilir. Burada bir veri kurtarma yazılımı(Recuva-TestDisk) ile geçici dosya dizinindeki silinmiş geçici dosyalar kurtarılabilir ve eski çalışan bir sürüm elde edilebilir. Bu yöntemle dosya kurtarılması biraz şans işi olssa da bunu başardığını iddaa eden kullanıcılar da mevcuttur.
———————-
Epeyce uzun bir yazı oldu sanırım. Umarım işe yarar, ilk fırsatta yazılın “Belge” kısımlarını derleyip üslubu elden geçirerek LibreOffice Türkiye vikisine koymayı düşünüyorum:Â http://wiki.libreoffice.org.tr/Ana_sayfa
LibreOffice Çevrimiçi Yardım İçeriği Türkçe Olarak Yayında!
Yaklaşık 1,5 yıldız çevirmekte olduğumuz ve 440.000 kelimeden oluşan bu yardım içeriğinde LibreOffice ile ilgili neredeyse bütün yardım konuları mevcut. 440.000 kelime demişken ikibuçuk Tutunamayanlar kitabı kadar ediyormuş.
LibreOffice Yardım Nedir?
Gözlemimin, ülkemizdeki bilgisayar kullanıcılarının gerek LibreOffice, gerekse diğer uygulamalarda yardım içeriği hiç kullanılmamakta. Bunun alışkanlık, bu içeriklerin Türkçe olmaması gibi nedenler de olabilir. Ama en önemli sebebini, kendi kendine öğrenmek yerine doğrudan çözüme odaklı, yardımı başkalarından bulma beklentisi ile araştırma yapmaktan imtina etmek olarak görüyorum.
Daha önce de söylemiş olabilirim, tekrar etmekte fayda görüyorum, çünkü bu kazanmamız gereken bir alışkanlık. İşyerinde kaç defa satır sonu boşluk kaldırmak, paragraf girintilemek ile ilgili aynı sorulara cevap verdim bilemiyorum, ama gördüğüm o ki, “soru ->cevap” süreci bir sonraki anlık ihtiyaçta “aynı soru->aynı cevap” sürecini beraberinde getiriyor. Oysa kendi kendine yardım almak öğrenmenin en temel ilkesi, en azından insanı düşünmeye teşvik ediyor.
Bu sebeple, LibreOffice ve diğer yazılımlarla ilgili yardıma ihtiyacınız olduğunda eğer varsa gömülü yardım içeriğine başvurmaya özen gösterelim. Yardım içeriği genellikle F1 kısayol tuşu veya menü çubuğunda Yardım başlığından erişilebilir durumda sizi bekler.
LibreOffice Yardım – Tamamen Türkçe (Gömülü)
Çevrimiçi yardım neden önemli?
Çevrimiçi yardım içeriğinin bence en önemli faydası, en temel alışkanlığımız ve ilk danışma merciimiz olan Google aramaları neticesinde LibreOffice kullanıcılarının sorularına yanıt bulabilecekleri sonuçlara ulaşabilecek olmalarıdır. Yüksek sayfa puanı(pagerank) ile kullanıcılar bu sayede birinci elden yardım içeriğinde sorularına karşılık gelebilecek sayfalara ulaşabilecekler.
Çevrimiçi yardımın önemli gördüğüm diğer iki faydası ise;
– Yardım içeriğinden haberdar olmayan kişilere bilgilerin ulaştırılması
– Yardım içerik paketleri sunulmayan veya Türkçe olarak sunulmayan Linux dağıtımlarını kullanan kişilerin de bu içerikten faydalanabilmesi
Bu bir başarı mı?
Kesinlikle bir başarı. LibreOffice’in koskoca yardım içeriğinin çevrimiçi sunulması hem bir gereklilik hem de LibreOffice’in elini güçlendirmekte.
Türkçenin de diğer dillerin yanında yer alıp yardım içeriği yayınına başlaması benim için çok sevindirici oldu. Bu LibreOffice Türkiye Topluluğu’nun büyük bir başarısıdır.
İstatistikler geldikçe ne kadar kişinin bu sayfaları ziyaret ettiğini ve kalma sürelerini gördükçe eminim onca içeriği boşa çevirmediğimiz bir kere daha ispat edilecek. -Bakın yine çevrımdışı yardım içeriğinin kullanılacağından çok ümidim yok, ama yardım içeriğini çevirmiş biri olarak şunu söyleyebilirim ki içerik çok zengin arkadaşlar, kaçırmayın.
Bu bir başarı ama bir devrim değil elbette. Sadece Türkçe için değil, diğer topyekün bütün yardım sitesi ile ilgili yeni planlar mevcut. Benim de önerilerim oldu bu konuda, sıkıcı bir wikiden biraz öteye gitmek adına, sosyal paylaşım araçlarının entegre edilmesi gibi şeyler önerdim. bakalım yenilenme neleri getirir…
Yeni kitaplar da geldi!
Daha önce TÜBİTAK tarafından hazırlatılan LibreOffice Writer ve Calc kitaplarını duyurmuştuk. LibreOffice için hazırlatılan kitap serisinde iki kitap daha yayınlanmış; Draw ve Impress kitapları. Bu kitapları da TÜBİTAK – Pardus – LibreOffice portalından indirebilirsiniz https://www.pardus.org.tr/web/libre-ofis/belgeler.
Kitapları paylaştığımız forum sayfalarından da paylaşayım:
Bir önceki yazımda yine LibreOffice ve PDF üzerindeki marifietlerinden bahsetmiştim. Gelen olumlu tepkiler ile LibreOffice’in PDF’ler ile yapabildiği bir güzel marifetten daha bahsedeyim dedim. LibreOffice sayesinde, ek bir yazılıma gerek kalmaksınızın doldurulabilir PDF belgeleri oluşturabilirsiniz.
Nedir bu Doldurulabilir PDF Formu?
Doldurulabilir PDF, günlük hayatta bir çok yerde karşımıza çıkan “Formlar; Sipariş formu, ders kayıt formu, dilekçe formu ve bilimum başvuru formu…” konusunda işimizi çok kolaylaştıran bir özellik.
Benim en sevmediğim şeylerden biri bu formları elle doldurmak zorunda olmak, İnternetten bir form doldurmanız isteniyor, önce döktürüp sonra doldurun dendiği zaman içim sıkılıyor doğrusu, hem yazım çok çirkin hem de yanlış yazdığımda düzeltmesi yeni baştan doldurması gerçekten zahmet.
Bir de dolduran taraftan değil de, bu formları okuyan ve işeleyen taraftan bakarsak, kargacık burgacık yazılar, bu yazıları okuyup tekrar bilgisayar üzerinde bir hesap tablosuna veya başka bir veri alanına elle yazmak gerçekten işgücü kaybı ve çalışana zülum! Patron veya yönetici olsanız, böyle gereksiz bir iş tekrarı için iş gücünüzü gereksiz yere kullandığınız için maddi bir kaybınız da olurdu.
Tabi ayrıca bir de “Kurumsallık” boyutu var, düşünsenize, müşteriniz lan büyük bir şirkete elle doldurması için bir form gönderiyorsunuz… Bunun önüne geçmek için bazen bu formları metin belgedesi(odt, doc etc) veya hesap tablosu(ods, xls) biçimlerinde gönderilebiliyor. Ama bunda da, biçim ve düzen sorunlarından dolayı form istenilen şekilde görüntülenemiyor, sayfalar kayıyor bazen de müşteri veya formu dolduran kişi formun alanlarını kafasına göre değiştiriyor siliyor vs vs… Bunun için en güzel alternatiflerden biri Doldurulabilir PDF formları oluşturmak.
Doldurulabilir PDF formunda, belirlediğiniz alanlar form belgesini açan kişi tarafından düzenleme yapılmasına ve işaretlenmesine izin veren bir belge yapısı oluşturulmakta. Bu sayede dolduran kişi ona tanımlı alanlar dışında bir değişikik yapamamakta ve form biçimi ve düzeni de korunmakta.
Bu sayede hem formu doldurmak hem de formu okumak ve işlemek çok kolay. Formu işlemek basit bir kopyala yapıştır işlevine dönüşmekte. Ayrıca, formu işleyen kişinin yapabileceği -hepimiz insanız ve yazılarımız genellikle çirkin- okuma ve yazma gibi hataların da önüne geçerek doğru bilginin aktarılmasını sağlamak sunulan çok büyük bir fayda!
Haydi LibreOffice ile Yapalım
LibreOffice ile doldurulabilir PDF formu oluşturmak gerçekten çok kolay. Writer, Calc, Impress ve Draw bileşenlerinin hepsinde doldurulabilir PDF oluşturabilirsiniz.
Nasıl yapıldığını göstermek için ben Writer üzerinde basit bir form hazırladım.
Doldurulabilir PDF formları oluşturmaya başlamak için ilk adım olarak menüden
Dosya -> Görünüm -> Araç Çubukları yolundan “Form Denetimleri” araç çubuğunu seçelim ve oluşturduğumuz beldeki alanları bu araç çubuğu sayesinde belirleyelim.
LibreOffice ile doldurulabilir form oluşturmak için Form Denetimleri Araç Çubuğu’nu aktifleştirelim
Ben düz metin kutuları, onay kutuları ve seçim kutusu kullandım. Solda gördüğünüz Form Denetimleri Araç çubuğunda metin kutusunu seçtikten sonra oluşturmak istediğiniz alana tıklayıp alan boyutu nispetinse sürüklediğinizde alana kolayca sahip olacaksınız. Bu alanların biçimlendirilebilir olduğunu belirteyim. Bu sayede, alanların yazı tipinden tutun rengine davranışına kadar istediğiniz tanımlamaları yapabilirsiniz.
Metin kutusu alanının özelliklerini değiştirebilirsiniz
Burada, özellikle çok satırlı tasarlaan kutular için bir ipucu vermek isterim, adres gibi çok satırlı olmasını tasarladığınız kutucuları aşağıdaki gibi ayarlamanız gerekmekte
Metin kutusunu çok satırlı hale getirmek
Formumuzu tamamladıktan sonra geriye bu formu PDF biçiminde dışa aktarmak kalıyor. Burada yine araç çubuğundaki PDF olarak dışa aktar simgesi yerine bu işlemi;
Dosya -> PDF Olarak Dışa Aktar yolu ile yapmak gerekiyor, burada açılacak PDF Seçenekleri iletişim penceresinde “PDF formu oluştur” seçeneğinin işatretli olduğundan emin olduktan sonra “Dışa Aktar” düğmesine basarak düzenlenebilir PDF formumuzu kaydediyoruz.
LibreOffice ile hazırlanmış doldurulabilir formu PDF olarak dışa akarmak
Formumuzu oluşturduk ve dışa aktardık. Artık bu form PDF okuyucu ile açıp doldurabilir.
Nasıl olduğuna bakmak için PDF okuyucusu ile açalım.
LibreOffice ile oluşturulmuş PDF formu PDF okuyucu ile Düzenlemek – Adobe Reader
Görüldüğü üzere formu rahatça düzenleyebildim, seçim kutularını işaretledim. Dikkat ederseniz, okuyucunun üst kısmında bu PDF’nin doldurulabilir olduğu ile ilgili bir uyarı bandı belirdi. Bu bandı gördüğünüz PDF dosyaları doldurulabilir belgelerdir. Formu doldurduktan sonra kaydedip gönderebilirsiniz.
Yukardaki örneği Adobe Reader ile vermemin sebebi, büyük ihtimalle oluşturacağınız formları göndereceğiniz kişilerde bu okuyucunun yüklü gelmesi. Gördüğünüz gibi sorunsuz şekilde görüntülenebiliyor ve düzenlenebiliyor. LibreOffice ile çalışmanızın önünde bir engel yok.
Gelelim sevdiğimiz Linux sistemimiz üzerindeki okuyuculara. Bu okuyucularda da oluşturduğumuz formları rahatça doldurabilir ve kaydedebiliriz.
Okularda doldurulmuş PDF formu
Okular’da da beliren uyar bandına dikkatinizi çekerim, Formları Göster seçeneği ile, doldurulabilir form alanlarını aktif ederek doldurmaya başlayabilirsiniz.
Evince’de pdf formu doldurmak
Nedenini henüz bilmiyorum ama Linux üzerinde bu belgelerdeki Ş ve İ gibi karakterlerin görüntülenmesinde bir sorun olmuş gibi, sanırım sistem yereli veya benim oluşturduğum dosyanın kodlaması ile ilgili bir sorun olabilir. Bakmak lazım.
Unutmadan, formları doldurduktan sonra, doldurulmuş formu PDF okuyucunuzdan kaydederken “Farklı Kaydet” şeklinde kaydetmenizi öneririm.
Gördüğünüz gibi, LibreOffice ile ek bir yazılıma ihtiyaç duymadan kolaylıkla PDF formlarıhazırlayabiliyoruz.
Denemek isteyenler için: odt dosyası ve pdf dosyası
Sanırım bu yazacağım yazı Hibrit PDF ile ilgili ilk Türkçe tanıtım yazısı olacak, o sebeple cehaletimi ilk elden ortaya koyacak kadar da cesur olmak durumundayım…
En basit tarifle, Hibrit PDF, oluşturduğunuz metin belgesi, hesap tablosu, sunum, çizim, matematik formülü, html belgelerini hem PDF olarak açmanıza hem de bu PDF dosyalarını LibreOffice ile açıp düzenlemenize imkan veren müthiş kullanışlı bir özelliktir özetle hem PDF hem de düzenlenebilir belgedir!
PDF dosya biçimi günlük hayatta en çok tercih edilen dosya biçimlerinden biri, tercih sebeplerinin başında ise, kendini muhafaza etmesi ve farklı okuyucu ve platformlarda dahi biçimlendirmesini koruyarak kendisini olduğu gibi göstermesi.
PDF’nin belge değişiminde bu kadar çok tercih edilmesinin yanında, kendini koruması sebebiyle ikinci bir elde düzenlemeye imkan tanımaması çoğu durumda kısıtlayıcı bir engel olarak karşımıza çıkmakta.
Mevcut bir PDF’nin dolaşımda düzenlenmesi için bildiğim seçenekler; -Â LibreOffice Draw – PDF içe aktarım ve düzenleme – PDF içe aktarma PDF dönüştürücü yazılımlar: (Adobe Acrobat ailesinin yetkin sürümleri; XI gibi, Abby Fine Reader vb)
Her ne kadar bu yöntemler makul ve işgörür gibi görünse de, hiçbiri size PDF dosyasını doğrudan kelime işlemciniz veya hesap tablonuz üzerinde düzenlemeye imkan tanımamakta. Ha derseniz, kardeşim düzenliyoruz işte, ne farkı var. Şöyle diyeyim, en önemlisi bu dönüştürücüler metinleri düzgün okuyamayabilir, Türkçe karakterlerde sorun olabilir, yapısal olarak da özgün belgenin biçemlerini, dipnotlarını, çapraz başvurularını, başlık hiyerarşisini ve içindekiler tablosu, kaynakça ve dizini gibi yapıları göz ardı edip çok basit şekilde belge rötuşundan ilerisini düşünmüyorsunuz demektir. Bu çözümlerde belge düzeni bozulacak, şekilde kaymalar olacak, tablolar okunmayacak vs vs… Belgeyi düzenlemek ile belge düzenini toparlamak size çok vakit kaybettirecektir.
Bu bugün ihtiyacınızı giderse de, yarın daha iyi çalışma araçlarına ve ihtiyaç duyacaksınız. İşte tam burada devreye giriyor LibreOffice ve Hibrit PDF düzenleme özelliği.
Hibrit PDF Nedir?
Hibrit PDF, basitçe PDF dosyasının içerisine ODF dosya biçiminin gömülmesidir, yani bir PDF dosyası oluştururken aynı zamanda içerisinde mevcut Açık Belge Biçimindeki dosyanızı gömmektesiniz. Bu sayede oluşturduğunuz PDF dosyası, PDF okuyucuda normal bir PDF gibi açılmaktayken, paralelinde aynı dosyayı LibreOffice Writer, Calc, Impress ve Draw bileşenlerinde normal şekilde tıpkı PDF’de göründüğü/olduğu düzende ve biçimlendirmede normal bir metin belgesi olarak açıp düzenlemeye imkan vermektedir.
Açık Belge biçimi(OpenDocument Fortmat)’ın gücünü PDF ile birleştirebilmesi, ODF’nin OOXML’e attığı bir güzel fol olarak da görülebilir. Bu özellik kelimeyle; Harika!
Hibrit PDF Nasıl Oluşturulur, Nasıl Kullanılır?
Hibrit PDF oluşturmak LibreOffice ile gerçekten çok kolay ve zahmetsizdir. Hibrit PDF oluşturmak için tek yapmanız gereken, araç çubuğundaki PDF Olarak Dışa Aktar simgesini kullanmak yerine, PDF dışa aktarma işlemini;
Dosya -> PDF Olarak Dışa Aktar
yolunda açılan PDF seçenekleri iletişim penceresinde “Gömülü Açık belge dosyası” seçeneğini aktif ederek “Dışa Aktar” düğmesine basmak. Bu şekilde oluşturacağınız PDF dosyaları Hibrit PDF dosyaları olacaktır. Oluşturduğunuz Hibrit PDF dosyalarını PDF okuyucunuz ile rahatça açabilirsiniz.
PDF dosyasını tekrar düzenlemek için ise, tek yapmanız gereken, bu dosyayı dilediğiniz LibreOffice bileşeniyle açmak. Bunu dosyaya sağ tıklayarak “Birlikte Aç” yolu ile dilediğiniz LibreOffice bileşimini seçebileceğiniz gibi, dosyaları LibreOffice uygulamasından “Dosya->Aç” yolu ile de açabilirsiniz.
Birlikte Deneyelim
Ben örnek olması için basitçe bir belge oluşturdum. Vikipedideki Mars maddesini alıp LibreOffice Writer’a kopyaladım.
——————————>Fazladan ipucu<——————————
Bu örneği vermemin sebebi aslında bir ipucu daha vermek istemem. İnternet sayfalarındaki içeriği alıp LibreOffice’e kopyaladığımızda, resimler kaynak dosyadan bağlantı olarak alınmakta, bu resimleri belge içine dahil etmek ve internet bağlantısı gereksinimini ortadan kaldırmak için;
LibreOffice içerisine internet sayfalarından içerik kopyalarken resim bağlantılarını kaldırmak
Düzenle -> Bağlantılar yolunda bağlantıların listelendiği kutuda “Ctrl+A” ile bütün bağlantıları seçtikten sonra “Bağlantıyı sonlandır” düğmesine tıklamak.
——————————><——————————
Konuya dönersek, oluşturduğum bu belgeyi “Dosya -> PDF Olarak Dışa Aktar” yolunu takip ederek açılan PDF Seçenekleri iletişim penceresinde “Gömülü Açık belge dosyası” seçeneğini aktif ederek “Dışa Aktar” düğmesine basarak dışa aktarayım.
PDF olarak dışa aktarırken Gömülü Açık Belge dosyası seçeneğini aktif ederek, düzenlenebilir Hibrit PDF dosyaları oluşturmak
İşte size oluşturduğum PDF belgesi:
LibreOffice ile oluşturulmuş düzenlenebilir Hibrit PDF dosyası
Aynı belgeyi, sağ tıklayarak LibreOffice Writer veya LibreOffice Writer ile “Dosya->Aç” yolu ile açtığımda buyurunuz düzenlenebilir bir PDF dosyası, hem de tıpatıp aynısı:
PDF belgesinin LibreOffice Writer ile açılmış hali:
LibreOffice Writer ile düzenlenmek için açlan Hibrit PDF dosyası
Bu özellik sayesinde, oluşturduğumuz PDF dosyaları üzerinde başkaları ile daha kolay birlikte çalışabiliriz, önce metin belgesi kaydetmek, sonra dışa aktarma tekrarından kurtularak tek bir belge üzerinden çalışmalarımızı yürütebiliriz.
Hem PDF hem metin belgesi bir arada!
Bireysel kullanımı bir kenara bıraktığımızda, kurumunuzda/şirketinizde neler yapabileceğinizi siz düşünün 🙂
Gerek LibreOffice Draw ile hem metin tabanlı hem de görüntü olarak taranmış PDF’leri içe aktarmak ve düzenlemek, gerekse Hibrit PDF özelliği ile harika şekilde PDF dosyaları üzerinde metin belgesi olarak çalışabilmek, LibreOffice’i bilgisayarınızda mutlaka bulunması gereken bir yazılım haline getirmekte.
Unutmadan tekrar hatırlatayım, bu özelliği sadece metin belgelerinde değil, hesap tabloları, sunumlar ve çizim dosyalarında da kullanabilirsiniz.
LibreOffice’i sisteminize kurmanız şiddetle tavsiye olunur, şayet iş yerinizde LibreOffice kurmanıza izin verilmiyorsa, bu faydalarını anlatın ve şirketinizde hem bu işi yapan ücretli yazılımlara para ödemek yerine LibreOffice’i kurmanın tasarruf sağlayacağını ve LibreOffice’in yeteneklerinden herkesin faydalanacağını söyleyin. Yine mi olmadı, o zaman siz kendi kullanımınız için “Taşınabilir LibreOffice“i USB belleğinize veya sabit diskinizdeki bir klasöre kurun, faydalarından mahrum kalmayarak işinizi kolaylaştırın.
Unutmadan şurada da Hibrit PDF’ler ile ilgili Simon Phipps tarafından hazırlanmış güzel bir video anlatım mevcut:
LibreOffice ile düzenlenebilir Hibrit PDF dosyalar oluşturmak:
Mutlu günler.
Not: Bu özellikler için gerekli olan PDF İçe Aktar eklentisi Windows kurulumu ile birlikte varsayılan olarak gelmektedir. Birçok Linux dağıtımı için hazırlanan LibreOffice paketlerine dahil edilerek gelmektedir, bu eklenti sizde kurulu değilse, paket yöneticinizden veya bu adresten indirip kurabilirsiniz.
Değişiklikleri izleme, bir belgenin mevcut hali üzerine yapılan ekleme, çıkarma ve öznitelik değişikliklerini gösterme imkanı veren şahane bir özellik.
Bu özelliklerin en çok kullanıldığı alanlar; her tür yazı, kitap, dergi ve bilimum makale editörlüğü, hukuki metin incelemeleri, sözleşmeler, yönergeler ve bilimum gözden geçirilecek metin belgesi…
Belge karşılaştırma ise, değişikliği izlenmemiş veya değiştirilmiş iki belge arasındaki farkları ortaya koyan bir özellik. Örneğin elinizde bir kamu kuruluşu tarafından yayınlanan bir başvuru belgesi var diyelim ki 80 sayfa bir belge var, kurum bu belgenin yeni sürümünü yayınladı, şartlar vs değişti, eski belgeyle yenisi arasındaki bu farkları nasıl tespit edeceksiniz, satır satır yapmak kabus gibi, işte burada Belge Karşılaştırma özelliğinden faydalanabilirsiniz. Diğer bir örnek; mesela bir müşterinize ilgili yerleri doldurması için bir belge gönderdiğiniz, ama size gelen metinde acaba sadece ilgili yerler mi doldurulmuş yoksa başka bir değişiklik var mı? işte bu gibi durumlarda bu özellikten faydalanabilirsiniz.
Belge karşılaştırmanın bir diğer pratiği, birine doldurması veya incelemesi için gönderdiğiniz kişi belgede değişiklikleri izlemeyi kullanarak belgeyi incelemedi, veya bu özelliği çok iyi kullanan birisi değil, işte burada belgede başkaca bir değişiklik ve müdahale yapılmış mı onu anlayabilirsiniz. Özgün belge ile belgenin son halini bu özelliği kullanarak kolayca karşılaştırabilirsiniz.
Yeni Değişiklikler Araç Çubuğu
(Güncelleme)
Bu yazıyı ilk yazdığımda değişiklikleri izleme ve kaydetme işlemlerine sadece menüden Düzenle -Değişiklikler başlığı altından erişilebiliyordu ve bu özelliği kullananlar için erişimi ve kullanımı zordu. Fakat LibreOffice 4 serisiyle gelen değişiklikler araç çubuğu bu işi gerçekten kolaylaştırıyor. Belgenizdeki değişiklikleri izlemek, değişiklikleri gözden geçirmek ve belgeleri karşılaştırma işlevlerini görebiliyorsunuz. Araç çubuğunu açmak için Görünüm – Araç Çubukları – Değişiklikler yoluyla erişebilirsiniz.
Değişiklikler araç çubuğuna Görünüm – Araç Çubuğunu – Değişiklikler yoluyla etkinleştirebilirsiniz.
Bu araç çubuğunu da tıpkı diğer araç çubuklarında olduğu gibi üzerine sağ tıklayarak Özelleştir yoluya kendi ihtiyacınıza göre özelleştirebilirsiniz, yeni düğmeler (ör. Yorum ekle düğmesi) ekleyebilirsiniz, veya kaldırabilirsiniz.
Değişiklikler konusunda bir önemli nokta da değişikliklrin gösterilmesi. LibreOffice ile varsayılan olarak gelen renklerden memnun değilseniz, veya kendi zevkinize göre -ki bu göz kolaylığı ve renk algısına göre değişir- bir işaretleme istiyorsanız Seçenekler – LibreOffice Writer – Değişiklikler yoluyla çok kolay bir şekilde yapabilirsiniz. Aşağıdaki resimde göründüğü gibi kolayca kişiselleştirebilirsiniz.
LibreOffice Wrtier’da Değişikliklerin işaretlenmesi dilediğiniz gibi kişiselleştirebilirsiniz.
Ben alışkın olduğum Ekleme – Açık Mavi, Silme kırmızı ve Öznitelik değişikliği için ise – resimde mavi kalsa da yeşil kullanıyorum. Siz de size ve belge üzerinde birlikte çalıştığınız insanlara nasıl kolay geliyorsa ona göre bir renk ve biçim seçimi yapabilirsiniz.
**
Bu yazıyı ilk yazdığımda LibreOffice’in değişiklik izleme özelliğinde önemli bir eksik vardı, değişiklikleri parça değil bütün olarak kabul veya reddetme durumu vardı. Aşağıda bahsettiğim hata kaydı çözülmüş ve harika olmuş 🙂
Sizin de hatalı olduğunu düşündüğünüz veya eklenmesini istediğiniz bir özellik varsa, hata kaydı girmekten çekinmeyin: https://bugs.documentfoundation.org/Â
**
Videolu anlatım
LibreOffice ile ilgili eğitim ve ipucu videoları hazırlamak epeydir aklımdaydı ama bir türlü fırsat bulamıyordum. En sonunda küçük bir arada bir video anlatımı kaydetmeye karar verdim…
Konu olarak çok işlevsel bulduğum ve birlikte çalışma işlerinde çok kullanılan değişiklik izleme ve belge karşılaştırma özelliklerini seçtim.
Videoyu merak edenler aşağıdan izleyebilirler. Yalnız peşin söyleyeyim hem amatörlüğüm hem de Windows üzerinden kayıt yapmak bitirdi beni. Linux üzerinde yapabilirdim ama kullanıcı çokluğundan aşinalık yakalanması için Windows üzerinde kayıt yapmaya karar verdim. Hele o MovieMaker yok mu off kahır. Bir sonraki olursa kesinlikle Linux üzerinde çekeceğim.
