Kategoriler
Pardus

Türkçe PiSi Belgelerine ve Kitabına Olan İhtiyaç

Pardus’un dününden bugününe konuşulan konuların başındadır hep PiSi paketleri…

Neden bu paket sisteminin yapıldığı, neye yaradığı, bunun tekerleği yeniden icat etmek mi yoksa yoğurttan sonraki en büyük Türk icadı olması mı? bunlar hep konuşuldu durdu…

Bugün gelinen noktada en büyük şikayet depolardaki paket sayısının azlığı. Diğer husuları geçtim, yorumlarda da bunları tartışmamak adına, hali hazırda tartışılan iki yer var, dileyen oraya buyursun.

Soruna gelirsek, depodaki pisi paketi sayısının azlığında bence iki temel sorun vardı:

1- Dışardan bir türlü istenilen katkının alınamaması(Katkıcılar ile çekirdek geliştiriciler ve proje yönetimi arasındaki “müzikal” sorunlar vs… Bu bu yazının konusu değildir)

2- PiSi paket sistemi ve paketleme ile ilgili yeterli belgelemenin olmayışı.

Bu yazıda bu ikinci soru üzerinden gideceğim. Daha önceleri yıllara sair bu soru dile getirdik. Belgeleme hep Pardus’un yumuşak karnı oldu. Malumunuz belirli sayıda tam zamanlı geliştirici olduğunda, bu kişilerbir şekilde bu paketleme işini kendileri yaptılar. Öyle oldu ki kimi zaman bir geliştirici yüzlerce paketin bakımından sorumlu oldu, işini de layığıyla yaptı…

Fakat bu durum elbette sürdürülebilir değildi, kimseye de bir şey katmadı, paket sahibinin omuzlarını yıkmaktan başka… Bolca söylendi, Pardus-Wiki var gelin şuraya beşge yazın edin, olmadı… Eldeki bir kaç belge taa Meren zamanından(Meren hocam, anılarını yazacağın kitabın adı olabilir “Meren Zamanı…” diyagonal pas;p) başlayıp yarım kalan bir kaç madde ile sınırlı kaldı. Sonrasında gönüllüler kendi bilgileri sınırında bir iki madde yazdı, kaldı. Daha sonrasonda ise meşhur ingilizce belgeşleme sitesi http://developer.pardus.org.tr açıldı, PiSi ve paketleme ile ilgili belgeler buraya yazıldı. Doğrusu neden İngilizce’nin tercih edildiğini ben bilemedim, yurt dışındaki geliştiriciler ise hedef kitlesi, onun da geri dönüşümü olmadı. Ki birazdan vereceğim bağlantıda İngilizce konuşan Pardus Topluluğu’nun bu konudaki çözümünün über çalışkan Alman Pardus Topluluğu tarafından yazılan “Pisi Nasıl?” kitabının bir özet çevirisi olduğunu göreceğiz. Herneyse diyelim ama bir parantez açalım:

Pardus’un Türkiye’deki özgür yazılım ekosisteminde yer alması için buradaki yazılımcıların yazılımlarını nasıl PiSi paketi yapacakları konusunda da ortaya bir şeyler  belge koymak gerekirdi…

Neyse, develer tellal oldu, pireler kervan oldu, Pardus göle kaçtı, gölü inek içti, inek concrete jungle’a kaçtı, burada ötekileştirildi vs vs… Neticede Pardus projesinin yönetimi değişti, bugüne kadar binlerce paket ile haşır neşir olmuş, bu işin ilmine ermiş onca geliştirici Tübitak’tan bir şekilde ayrıldı. Pardus’un geleceği tehlikeye girdi, Pardus’un Yarını çalıştayı yapıldı, neticesine Pardus’un bireysel sürümü kaldı mı topluluğun üzerine…. Ya….

Şimdi, topluluk içerisinde bir çok iyi niyetli kişi bu zor durum arifesinde başladıkarı Pardus’un devamını hedefleyen çalışmalarda ellerini kirletip, depodaki paketleri güncelleme gayreti içerisinde(Erdinç Gültekin’e selamlar). Bir şekilde didikleye didikleye onlarca paketi güncellediler. Peki bu bundan sonrası için sürdürülebilir mi? Hayır! Tıpkı daha önce Tübitak’ta çalışan geliştiricilerin durumu gibi, sürekli omuzlarında artan bir paket yükü ile gelinebilecek bir nokta göremiyorum.

Bugün şu bir gerçek ki, topluluk tarafından devam ettirilecek olan bireysel sürüm için bu PiSi belgelerine dünden çok daha fazla ihtiyaç bulunmakta. Dünü ve bugünü değerlendirirken, kendimize şunu soralım:

– Kodu paylaşıyoruz ama kodu işler hale getiren bilgiyi neden paylaşmıyoruz?

En büyük eksiğimiz bu bence, onlarca geliştirici Pardus projesinde Pardus ve örülü olduğu özgür yazılımlar ile ilgili çok şey öğrendi, fakat bu bilgi uğraştıkları kod gibi açık bir modelde paylaşılmadı. Haliyle de kurumsallaşması gereken bilgi, çalışanların kafalarında kurumsal hafıza tutmanın bedelini ödeyerek yok oldu. Yok oldu diyorum çünkü bu geliştiricilerin bir çoğunun dönüp bu bilgileri paylaşacaklarını sanmıyorum.

Pardus’u devam ettirmek isteyen bu istekli paketçilere bugün, paket güncellemeleri ile harıl harıl uğraşmak yerine, bu işin nasıl yapıldığını, hazır bu işi yeni öğrenmişken ve öğrenme yolları zihinlerinde tazeyken(kendi yürüdüğü yolu, izini kaybetmeden bir sonrakine tarif etme şansına sahipken) belgeleyip diğerleri ile paylaşmalarını ve bu sayede daha geniş bir paketçi grubunun oluşmasına imkan sağlanabileceğii söyledim.

Neyse lafı uzatmadan, devam edersek sevgili Anıl’a paketleme ile ilgili belgelerin bir listesine sahip olup olmadığını sordumi sağolsun akılan gelenleri yazdı:

http://developer.pardus.org.tr/guides/packaging/index.html
http://tr.pardus-wiki.org/At%C3%B6lye#Pisi_ve_paket_yap.C4.B1m.C4.B1
http://www.ozgurlukicin.org/forum/pisi-paket-yapimi/
http://lists.pardus.org.tr/teknik/
http://lists.pardus.org.tr/gelistirici/
http://tinyurl.com/youtube-pisi
http://pakete.pardususer.de/?file=/pisi-howto/PiSi-HowTo-0.5.odt
http://galerie.pardususer.de/displayimage.php?album=9&pid=334#top_display_media

Burada en allta bağlantısı bulunan, Pardususer.de topluluğu tarafından hazırlanan Pisi Nasıl? kitabının bu işe niyetli kişilere örnek teşkil edeceğini düşünüyorum. Zamanında sevgili Gürkan ile yazışmıştık, ama maalesef kitabı Almanca’dan çevirecek kadar kişi toparlayamadık. Zaten zaman da geçince bilgiler de eskimiştir. Şu anda da bunu yapacak insan gücü yok, sıfırdan Türkçe yazmak daha kolay olabilir.

Bu kitabın odt halini bulamadığımdan, Google Docs’a aktarıp burada Google Translate’e çevirttiremedim(PDF dosyasını Google belgesine dönüştürüp çevirmek mümkündü ama dosya boyutu 2MB’ın üzerindeymiş…), ama şöyle bir güzellik olsun diye, İngilizce konuşan Pardusseverlerin hazırladığı özet kitabı Google Docs ile Türkçeye makina tercümesi yaptırdım:
https://docs.google.com/document/d/1Mmx_CwWor9-AidgWDUogWdyaZK_tX0LSEGSkRrCh45E/edit

Almanca kitabın odt halini temin edebilirsek, aynı şekilde Google Docs üzerinden Türkçe çevirisini elde edebiliriz. Makina tercümesi ama fikir vermek adına çok işe yarar.

Benim bu konuda yapabileceğim bir şey yok maalesef, paketlemeden anlayan arkadaşlara naçizane tavsiyem. Zaten ellerinden geldiğince paketler yapıyorlar, bir yandan da sunucu, derleme çiftliği gayretindeler, böyle bir işe de başlarlarsa, o zaman her şey tam olur. Büyük sıkıntılar çözülür.

Böyle bir kitabı yazmak veya mevcut belgeleri güncelleyerek örnek paketlemelerle ilgili PardusWiki kullanılabilir belki. Hali hazırda maddeleri kitaba dönüştürecek bir eklentimiz var(Pamir sağolsun).

***

Kitap demişkene, Pardus ile ilgili internette proje tarfından yayınlanan 2 adet kitap var:

  1. Pardus 1.0 Kullanım Klavuzu
  2. Kurumsal 2 Kullanım Klavuzu( Pardus.org.tr sitesinden tedarik edebilirsiniz)

Bunların yanında Alman Pardus topluluğunun hazırladığı 215 sayfalık Pisi Nasıl? kitabı ve İngilizce konuşan kullanıcıların 24 sayfalık belgesini Dropbox alanımda Pardus Kitapları klasörüne koyum dileyenler buradan da indirebilir:

  • http://dl.dropbox.com/u/38862200/Pardus%20Kitaplar%C4%B1/Pardus_1.0_Kullanim_Kilavuzu.pdf
  • http://dl.dropbox.com/u/38862200/Pardus%20Kitaplar%C4%B1/Kurumsal_2_kullanim_kilavuzu_1.1.pdf
  • http://dl.dropbox.com/u/38862200/Pardus%20Kitaplar%C4%B1/Almanca_pisi–howto_-_20-01-2010.zip
  • http://dl.dropbox.com/u/38862200/Pardus%20Kitaplar%C4%B1/ingilizce_PiSi-HowTo-0.5.odt

Kitap demişken kapanışı da sevgili Ali Işıngör’ün Sezai ile ziyaretimizde bize verdiği koleksiyonluk “imzalı” nadide bir parça ile yapayım:

Görkem Çetin'in yazdığı imzalı "Pardus 2007" kitabı
Görkem Çetin'in yazdığı imzalı "Pardus 2007" kitabı
Kategoriler
Pardus

Kısa Notlar 6…

Yine kısa notlardan oluşan bir girdi ile karşınızdayım.

  • 13 Ekim tarihinde Fatih Projesi ile ilgili yolu Pardus ve özgür yazılımdan geçenlere bir çağrı yapmıştım. Sağolsun Gürer Özen, Linux gezegenine düşen “Fatih projesi üzerine başlıklı yazısıyla konuya değinmiş. Yazısında vurguladığı hususları önemli görüyorum. İşletim sisteminde kesinlikle özgür yazılımdan yana bir tercih yapılmasının gerektiğini ve yapılacak en doğru seçimin Pardus olacağını vurgulamış. Gürer Beyin, işletim sisteminden ziyade, işletim sistemi üzerinde koşacak yazılımını işaret etmesi önemli noktalardan biri.
  • Fatih projesi ile ilgili Gürer Beyin yazısı dışında kimseden bir dönüş olmadı. Ne gezegenlerde ne de konunun tartışıldığı Pardus-Camia, Linux Sohbet e-posta listelerinde bir konu cereyan etmedi. Bunun yanında ne yazık ki Pardus proje yönetimi tarafından da konu ile ilgili bir durum değerlemesi veya bilgilendirme yapılmadı. Pardus proje yöneticisi Erkan Tekman’ın, konu ile ilgili kişisel günlüğünde 5 Ekim tarihli ve 8 Eylül tarihli girdilerinin devamını doğrusu bekliyoruz.
  • Yukarıda dediğim gibi kimseden pek ses çıkmadı. Bu kötü… Bu bende şöyle bir yargının uyanmasına neden oldu; Türkiye’de özgür yazılım konusunda sanırım bir jenerasyon boşluğundayız. Dört yıl önceye baktığımda çok daha aktif bir özgür yazılım dünyası varken, bugün her yer yavaştan sessizleşmekte… Kişiler aynı, duruşlar aynı fakat gelin görün ki insanlar yaşlandıkça hayatlarındaki zaman bölümlemesi farklılaşıyor, iş aile vb gibi unsurlar hobilerin iyice önüne geçiyor. Geriden gelen gençlerde ise maalesef bu konuda bir aktiflik yok. Sanırım giderek bir tüketim toplumuna dönüşmemiz, özgür yazılımdaki özgürce ve birlikte üretim ideallerini silikleştirmekte, hazırcı ve bireyci bir yaklaşım seziyorum. Ben ve benim gibi silah arkadaşlarım(:p) ise ara dönemde sıkışanlarız galiba… Bazen bu konuda kendimizi çok yalnız hissediyoruz…
  • Pardus’un kadim sorunlarından biri olan uluslararası bir Pardus çatı sitesi için epeydir tartışıyoruz. Nihayetinde sorunu çözmek için bir adım atmak gerekliydi, ben de ilk adımı olarak www.pardusworld.com alan adını alarak attım. Türkçe dışındaki Pardus topluluk siteleri için barındırma vb gibi hizmetler vermenin yanında adam akıllı bir İngilizce çatı site olması büyük bir eksikliği giderecektir. Sezai’nin uğraşıp hazırlamaya devam ettiği taslakta kısa vadede şöyle olacak gibi: http://www.pardusworld.com/pardusworld.html dediğim gibi hızlı bir taslak. Tartışmalar camia listesinde devam etmekte. Bu tartışmalar nereye varır bilemiyorum ama belki de gelecek için daha birleştirici çözümlere ulaşmamız temennim.
  • Pardus katkıcılarının bir araya gelip ortaklaşa çalışmaları koordine edebileceği, birbirlerini tanıyıp ikili ilişkilerin ve birlikte çalışma kültürünün artmasını sağlayacağını düşündüğümüz katkıcı alanı imece.pardus.org.tr‘ yi yayına alabilmek için bir kaç çeviri işi vardı. Epeyce hallettik, tahmin ediyorum ki önümüzdeki hafta bu site de yayına başlayacaktır.
  • Site demişken, epeyce kovaladığımız(bir kaç yıl) Pardus anasitesi www.pardus.org.tr, yeni haliyle yayında. Tasarım olarak çok beğendim, Pardus’a yakışan bir site oldu. Emeği geçenleri kutluyorum. Umarım içerik eksikleri de öncelikli olarak giderilir.
  • LibreOffice özgür ofis yazılımın yeni eklentiler ve şablonlar siteleri iki gün önce The Document Foundation’un resmi twitter hesabında duyuruldu.  Bu siteler bir müddettir yayındaydı, geçtiğimiz hafta içi tr.libreoffice.org anasayfasındaki bağlantıları yeni sitelere güncellemiştim. Siteler daha önceki OpenOffice.org Eklenti ve Şablon sitelerine nazaran görsel olarak çok daha derli toplu. Fakat içerik henüz çok yok, ve maalesef hiç Türkçe içerik bulunmamakta. Bir kaç güzel şablon eklenirse hoş olur. Meraklılarına duyrulur.
  • LibreOffice demişken, Fatih projesinde akıllı tahta şartnamesinde:
    2.39.7. Bilgisayara Open Office Türkçe son sürümü yüklenecektir.
    maddesi bulunmakta. Burada bir ifade yanlışlığı mevcut, ürünün adı “OpenOffice.org” Bunun:
    2.39.7 Bilgisayarlara ofis yazılımı olarak  LibreOffice veya OpenOffice.org veya bunların muadili özgür bir lisansa sahip ofis yazılımlarının Türkçe son sürümleri yüklenecektir.
    olarak değişmesi güzel olur.
  • Yukarıdaki tercihin neden önemli olduğu, neden Fatih projesindeki bilgisayarlarda tercihin özgür ofis yazılımından yapılması gerektiği konusunda fırsat bulursam kendimce bir yazı yazmayı düşünüyorum. Özünde, çocuklarımızı okullarda kendi bütçeleriyle sahip olamayacakları, ailelerine de ek maliyet getirecek ücretli bir üretim aracıyla tanıştırmak yerine, yaşamları boyunca özgürce üretebilecekleri özgür bir üretim takımı(ofis yazılımı) ile tanıştırmanın önemi yatmakta.
  • LibreOffice çevirilerinde maalesef yardım dosyalarında pek ilerleme kaydedemiyoruz. LibreOffice 3.5’in geliştirilmeye başlanması üzerine 3.5 için çeviri şubesi açıldı. 3.4 serisi için yardım dosyalarını çevirmenin şu anda ileriye dönük bir faydası yok. O nedenle çevirileri 3.5 üzerinden yapmakta fayda var. LibreOffice çevirilerine katkı vermek isteyen arkadaşlar http://wiki.documentfoundation.org/Language/Pootle/tr bu adresten gerekli bilgilere ulaşabilirler.
  • Pardus E-Dergi’nin 2. sayısı için Ulusal Yüksek Başarımlı Hesaplama MerkeziBilgi Teknolojileri Operasyonları Koordinatörü Ender GÜLER Bey ile bir röportaj gerçekleştirdim. Çok güzel bir röportaj oldu, Pardus E-dergi’nin 2. sayısı yayımlandığında bu röportajı okumanızı tavsiye ederim. Ayrıca röportaj için bir iki “kıymetli” görselimiz de mevcut. Kaçırmayın 🙂
  • PardusWiki’de çok güzel bir gelişme yaşandı. Sağolsun Pardus geliştiricilerinden Pamir Talazan PardusWiki’nin MediaWiki güncellemesini gerçekleştirdi. Artık PardusWiki daha güvenli ve daha güzel. Yeni güncelleme ile Vector arayüzünün yanı sıra, içerikten Kitaplar oluşturma imkanına kavuştuk. Deneme amaçlı iki e-kitap hazıladık(ama dediğim gibi taslaklar) umarım bu eklenti ile güzel kitaplar oluşturabiliriz:

Yazabildiklerim şimdilik bu kadar,

Mutlu günler,

Kategoriler
Genel Pardus

Kısa Notlar 5…

Merhaba,

Çok zamanım olmadığından yine çok kısa notlar halinde bir girdi yazmak durumundayım.

  • Özgürlükiçin.com’da işler iyiye gidiyor. Fakat hala yeni yöneticilere ve -daha da önemlisi- yeni Habercilere ihtiyacımız var. Az sayıda haber girmekten şikayetçi olunuyor(bu arada son iki ayda 2 günde 1 haber oranı yakalanmış) fakat nedense kimse Haberci olmak istemiyor. Haber yazmayan bir topluluk ne kadar haber okur ki diye kendime sormadan edemiyorum.
  • Pardus E-Dergi 2. sayı hazırlıklarına başladık. Yazı yazabilecek kişilerin katkılarını bekliyoruz. Bu sayı için özel bir röportaj da ayarladık.
  • Pardus’un en önemli gündem maddelerinden biri Camia. Çok sorun yaşadığımız, hatta sorunu hala tanımlamaya çalıştığımız bu konu ile ilgili Camia Listesi bu ay hareketli. İşler iyiye gidiyor diyebilirim. Umarım tamamına erdiririz, en azından bir şeyleri ortaya koyabiliriz. Katkıcılar olarak güçbirliği yapmak, süreçleri toparlamak ve hem Türk hem de yabancı Pardusseverlerle işbirliği yapmak için bir sosyal platform oluşturmaya çalışıyoruz. Bu konuda Elgg veya OpenAtrium tabanlı bir çözüm arayışındayız. Detaylar Camia Listesi arşivlerinde.
  • Pardus için bir sosyal sözleşme ihtiyacı devam ediyor. Pardus’a yapılacak katkıları “Şükranla tanıyacak” bir sosyal sözleşme benim hedefim. Bunun için mücadele etmeye devam ediyoruz.
  • Pardus hepimizin, çeşitli nedenlerden dolayı küsen insanlar var, bu kişilerin susması beni çok rahatsız ediyor, doğruları yılmadan susmadan söylemek lazım. Bundan vazgeçmemek lazım, bu küsmeler sadece kalıp süreçleri iyileştirmek için yılmadan çabalayan insanları zayıflatıyor. Sesimizin daha cılız çıkmasına neden oluyor. Gönül koyarak bizi lütfen yalnız bırakmayın.
  • ÇoMAK projesi hala Pardus’a entegre olamadı. Ama birçok masaüstü ortamı kararlı depoda yerini aldı. Bu paketleri depoya almak işin zor tarafı, bu kadar zor olmasa da çok önemli bir şey daha var, bu masaüstlerinin kurulum belgeleri. Pardus projesinin belgeleme politikası hala tam olarak ortada yok. Fakat masaüstleri konusunda şimdiden benimsenmesi gereken bir politika gerek. Bunlar sıradan yazılım kurulumları değil, yapılandırma ve ince ayar(tuning) gerektiren işlemler, bu nedenle bu kurulum belgeleri paket sorumlusu tarafından PardusWiki’ye yazılmalı. Biz nasıl kurulduğunu nasıl yapılandırıldığını bilemiyoruz, ampirik yöntemle deneme yanılma -yamulma- ile ielrliyoruz. Bu doğru değil. Bu belgelerin paketler ile ilgili izleme amaçlı hata kayıtlarında tutulması ve özen gösterilmesi lazım. Ben elimden geldiğince PardusWiki Masaüstü ortamları ‎maddesinde bu ortamların kurulumlarını anlatmaya çalıştım. Şu anda Xfce, LXDE, Enlightenment maddeleri tamam gibi, ama dediğim gibi ince ayar ile ilgili bilgilerin yazılması gerek. GNOME’u Pardus 2011.2 üzerine ÇoMAK deposunu kullanarak kurup çalıştırabildim. Bu maddeyi de ilk fırsatta deneysel kategorisinde yazmalıyız. Bunun dışında Fluxbox depolarda yok, Openbox ile bugün tanıştım, depolarda mevcut. Openbox çok enteresan bir masaüstü ortamı, yalın çalışabildiği gibi KDE veya GNOME ile de entegre olarak çalışabiliyor. Paketçisi PardusWiki’de bizi aydınlatırsa seviniriz.
  • Bazı uygulamaların 64bit’de çalışmaması ile nedeniyle Pardus 2011.2 32bit kurulumu yaptım. Pardus’un indir sayfalarında 32bit bağlantısının yanında “Önerillir” ibaresinin konması gerek diye düşünüyorum. Çok daha iyi 64bit desteği veren Ubuntu  bile indirme sayfasında bu şekilde ibare koymuş.
  • Pardus’un 64bit sürümü ile ilgili çalışma sorunları ile ilgili sevgili Anıl hata takip sisteminde bu işin takipçisi. Güzel gelişmeler de oluyor, sevgili Fatih Arslan ve Taner Güven Ati sürücüleri için 32bit bağımlılıkları hallediyor. 18858 Numaralı hata kaydı. Dileğim Nvidia içinde bu iş kısa zamanda çözülür. Nvidia için 19228 numaralı hata kaydını açtım.
  • Pardus 2011’in bazı hatalarının hala devam etmesi canımı sıkıyor.  İlgilendiğim ve önemli gördüğüm hataları aşağıya yapıştırıyorum
  • ID Önm Önc İşletim Sistemi Atanan Durum Çözüm Özet
    19228 nor P5 Linu farslan YENİ module-nvidia için 32 bit kitaplıklar
    19006 nor P5 Linu gokcen YENİ Password fail.
    18858 nor P5 Linu farslan YENİ module-fglrx için 32 bit kitaplıklar
    17962 nor P5 Linu ozan YENİ Mikrofon çalışmıyor- HDA Nvidia
    17886 urg P5 Linu pamir TEKRAR İngilizce Pardus Wiki Spam Yağmuru Altında
    17211 nor P5 Linu loker ATANDI Official Pardus homepage not updated.
    17076 new P2 Linu bertan YENİ Dilbilgisi denetimi sağlanması
    16346 nor P2 Linu gokcen YENİ İngilizce dışındaki dillerin yazım denetimini elle seçmek gerekiyor
    16209 nor P5 Linu ozan YENİ Kablosuz ağ bağlantısı sık sık kopuyor
    16053 nor P5 Linu farslan ATANDI Ekranda noktalar görünmesi — Blinking black lines and dots
    13883 nor P5 Linu isbaran ATANDI Boinc
    9024 nor P5 Linu admins TEKRAR Knazar Plasmoid Programcığı İsteği
  • Anıl’ın Google+’ında gördüğüm Fold.it projesi çok ilgili çekti. Bir bulmaca oyunu oynayarak protein yapılarını çözüyorsunuzi bu sayede AIDS ve Kanser gibi amansız hastalıklara tedavi bulmaya çalışılıyor. Şöyle ki Fold.it oyuncuları sadece 3 haftada AIDS hastalığı ile ilgili yaklaşık 10 yıldır çözülemeyen bir protein’i çözerek bir ilke imza attılar. Çok enteresan ve zevkli bir oyun. Pardus 2011.2 32bit sürümde sorunsuzca çalışıyor, 64bit’de ise yukarıda bahsettiğim hatadan dolayı henüz çalıştıramadım. Oyunun Fold.it anasayfasından Linux sürümünü indirin, bir dizine açın o dizinde F4 tuşu ile uçbirimi açın Foldit çalıştırılabilir dosyasını uçbirimin içine sürükleyin ve çalıştırın (veya uçbirimde ../Foldit komutunu verin). Tavsiye ederim.

Evet bir yazımızın daha sonuna geldik…

Mutlu günler.

Kategoriler
Pardus

Kısa Notlar 2…

Zaman kısıtlılığı nedeniyle yine kısa notlardan oluşan bir yazı ile karşınızdayım:

1. WINE ve Linux üzerinden Windows Oyunları oynandığını görmek ümit verici. Youtube sitesinde ilk önce Gentoo üzerinde  Call of Duty 4 oynandığını görmüştüm. Bugün baktığımda WINE ile oynanabilen oyunlar ile ilgili bayağı bir içerik görüdüm.  Hal hazırda WINE APP DB sitesinde epey bir içerik var, burada WINE üzerinde çalışan yazılımlar ve oyunlar ile ilgili değerlendirme ipuçları vb gibi bilgiler mevcut. Fakat bu oyunların oynandığını ve performansını görmek, yani çalışır örnek görmek daha iyi. Youtube Sitesinde DaweyYT isimli kullanıcının kanalında bir hayli oyun var, açıklama kısmında da çalıştırdığı sistemin özelliklerini belirtmiş. Dikkatimi çeken bazı oyunlar:

Sizin de aklınızda WINE ile çalıştırmayı düşündüğünüz bir oyun varsa ve performansını merak ediyorsanız. WINE App DB’de ve Youtube’de(WINE ve Oyunun adıni yazarak) aratabilirsiniz.
PardusWiki’de WINE,  WINE(ve Winetricks) ile Civilization V‘in Pardus üzerinde kurulumu ile ilgili maddeler mevcut.  Ayrıca Wine ile Adobe Photoshop kurulumu maddesi de uygulama kurulumu için örnek olabilir.

2. Özgürlükİçin.com Beyin bölümü, artık kullanıcıların ve katkıcıların enerjilerini emiyor sanki… Bu bölüm belirli dönemlerde belirli sürelerde açık olsa sanki daha iyi olur. Yeni kullanıcıların hevesli fikirleri maalesef yeterli bilgi oluşmadan buraya iyi niyet ile düşmekte, fakat uygulanabilirlik, uyum, Linux sistem mantığı, veya herkes Pardus kullansın temelindeki fikirler hem moderasyon açısından sıkıntı yaratmakta, hem de bu kullanıcılara verilen cevaplar, bütün iyi niyete rağmen hayal kırıklığı yaratmakta. Zaten az olan enerjiyi forumlara aktarmak daha mantıklı olabilir.

3. Sürekli şikayet edilen katkı süreçleri ile ilgili hep bahsettiğimiz yeniden yapılanma bir türlü ilerleyemiyor. Sorunun temelinde geliştiriciler ve proje ile doğru bir iletişim kuramama yatıyor. Doru bir iletişim kanalı ve politika kurulmadan çevresel katkı sorunları çözülmeyecek gibi. Bunun için Pardus’a verilen katkılar ve katkıcılar kategorize edilebilir ve yeni altı dolu yeni unvan ve görevler ortaya konabilir.

Örneğin: Pardus ile ilgili PardusWiki’de birçok kişi katkı vermekte. Bu katkıcılar bağımsız fakat proje ile koordine değil. Dolayısıyla gerçek ihtiyaçlar -özellikle yeni sürüm öncesi- organize şekilde belgelenemiyor.

Bir kullanıcı kod katkısı verince bir zaman ve belirli bir yeterliliğe ulaşınca “Geliştirici” olabiliyor. Fakat neden belge yazan bir katkıcı belirli bir zaman ve yeterlilik sonrası “Belgeci”  veya çeviri yapan “Çevirici” olamıyor? Bu görevler tanımlanırsa ve aktif iletişim kanalları ile geliştiriciler ile yapılacak işleri, ihtiyaçları planlarsa her şey çok daha iyi ve hızlı gider diye düşünüyorum.

Şu anki durumda herşey kendi halinde yuvarlanıyor, kimse doğru ihtiyaçlar belirleyemiyor ve katkılar yürümüyor. Düşünsenize bir sürüm öncesi “Belgeciler” ve “Çevirmenler” yeni sürümün özellikleri ve ilgi alanlarında yapılması gerekenleri geliştiriciler ve proje ile planlıyor. Belgeciler öncelikli belgeler için diğer katkıcılarla organize oluyor(örneğin kurulum, sistem yapılandırma vb) Çeviriciler de yeni sürümdeki eksik çeviri kısımlarını, KDE nin kullanılacak yeni sürümünün yerelleştirme durumu ve yeni eklenen yazılımların yerelleştirmeleri ile ilgili organize oluyor… İşler planlanarak bir iş havuzuna alınıyor ve buradan dağıtılarak tamamlanıyor. Gerek iş hayatında gerekse PardusWiki için yaptığımız ve çok başarılı olan Wiki Seferberliklerinden öğrendiğim şu; toplumumuz ortada yapılacak iş belliyse ve bunu hep birlikte yapacaksak ortak bir çaba oluşturup verimli olunabiliyor. İmece, seferberlik vb. toplumsal üretim alışkanlıklarımızı göz önüne alarak düşünmek gerek…

4. Eğer İngilizce biliyor iseniz, çok şanslısınız. Linux ve özgür yazılımlar ile ilgili çok güzel İngilizce Kitaplar var. Geçtiğimiz gün LibreOffice kitaplarını tanıtmıştım. Bugün ise Linux üzerinde Müzik yapmak isteyen kişiler için “altın değerinde bir kitap” bağlantısı vereceğim.

Fedora belgeleme konusunda çok başarılı bir dağıtım. Fedora Belgeleme sitesi  çok güzel bir içeriğe sahip.

->Fedora Musician’s Guide (Fedora Müzisyenin Rehberi)<- kitabı, Linux üzerinde müzik yapmak ile ilgili A’dan Z’ye bilgileri ilgilisine sunmakta ve Linux üzerinde çalışan müzik yazılımlarını ve kullanımlarını detaylı şekilde sunmayı amaçlamakta. İnanılmaz bir içerik…  Bu kitabı internet üzerinden görüntüleyebilir veya sitedeki sol menüden e-kitap ve pdf olarak indirebilirsiniz.

PardusWiki Uygulamalar sayfasında de tanıtılan müzik ve ses düzenleme yazılımlarını da not düşmek istersek:

Audacity | EasyTAG | Internet DJ Console | KAudioCreator | KMix | Linux Multimedia Studio | Mconverter | PulseAudio Ses Denetimi | PulseAudio Tercihleri | SoundConverter | Frescobaldi | Hydrogen | Lilypond | Rosegarden | QPitch

————————

Mutlu günler.

Kategoriler
Pardus

Kısa Notlar…

Merhaba,

Bu yazımı kısa notlar halinde sunuyorum.

Pardus Uluslararası Site Yayılımı
Pardus Uluslararası Site Yayılımı

Mutlu günler.

Kategoriler
Genel Pardus

Pardus 2011 geliyor…!

Klasik, Plasma ve Netbook çalışma alanları ile KDE 4.5.5
Klasik, Plasma ve Netbook çalışma alanları ile KDE 4.5.5

Pardus 2011 bugün çıkıyor! Peki siz  hazır mısınız?

  • Topluluk sitelerinde ve PardusWiki‘de ilgili maddelerin güncellenmesine  katkıda bulunun.
  • Pardus 2011’in duyurulması ile bu duyuruyu günlüğünüzde, sosyal ağ sitelerinde, üye olduğunuz forum, mesaj panoları ve e-posta listelerinde yayın.
  • Pardus 2011 kurulumunda yardıma ihtiyacı olanları yalnız bırakmayın.
  • Pardus 2011’i şefkatle sarın, sarmalayın!

Özgürlük İçin... Pardus...

Kategoriler
Genel Pardus

Sistem Bilgileri, Pardus Kullanıcı Anketi, PardusWiki

Fazla zamanım olmadığı için başlıkta belirttiğim üç konu ile ilgili yazacaklarımı kısa notlar olarak yazmak istedim.

1. Alışkanlıklar: Bilgisayarım simgesi ve Pardus’taki “Sistem Bilgileri” sayfası.

Windows işletim sisteminden kalma bir alışkanlık olarak, ve işyerinde Windows XP kullanıyor olmamdan dolayı, ne zaman sabit disklerimi gezecek olsam gözüm bilgisayarım simgesin aramakta. Oysa Dolphin dosya yöneticisi ile sağ tarafta bulunan bağlar ile bu mümkün. Fakat sabit disklerim ile ilgili gerekli kapasite rakamlarını ilk bakışta bu yolla almam doğrusu zor.

Pardus, alışkın olduğumuz bilgisayarım penceresinden daha gelişmiş imkanlar sunan bir sistem bilgisi ekranına sahip. Konqueror programını açıp adres çubuğuna ” sysinfo:/” yazarak sistem bilgileri ekranına ulaşabilmektesiniz.

Bahsettiğim gibi, bu bilgilendirme penceresine kolayca erişebilmek kolaylık olurdu. Sanırım Pardus 2007’de bunun için bir masaüstü yapılandırma dosyası hazır gelmekteydi.(o zamanlar klasik masaüstü dizin görünümü vardı… Mark’ın Mark olduğu zamanlardı…). Pardus 2009’da ise öntanımlı gelen masaüstü dizininde sistem bilgilerine ulaşabileceğimiz bir .desktop yapılandırma dosyası yok. Bu nedenle kendimce şöyle bir desktop dosyası oluşturdum.

Bilgisayarım simgesi
Bilgisayarım simgesi

Oluşturduğum .desktop yapılandırma dosyasına tıklayarak kolayca sistem bilgilerini görebilmekteyim:

Sistem Özellikleri
Sistem Bilgileri

Sistem bilgileri ile, sabit disk ve usb çubuk ve diğer harici disklerinizin boyutlarını, ağ durumunuzu, ekran karınızın özelliklerini(3B desteği!), işlemcinizin özelliklerini, sisteminizde yüklü Pardus sürümü, Ram ve takas alanı gibi bilgilere erişebiliyorsunuz.

Sistem bilgileri ne yazık ki Pardus 2009’da ön planda görülmediği için özellikle yeni kullanıcıların bu bilgilere kolayca erişemediklerini düşünüyorum.

Sistem bilgilerine yukarıda yazdığım gibi Konqueror programının adres çubuğuna “sysinfo:/” yazarak erişebilir, veya benim yaptığım gibi bir desktop dosyası hazırlayabilirsiniz.

.desktop dosyasını Kwrite veya kate gibi bir metin editörünü açıp:

[Desktop Entry]
Comment[tr]=Bilgisayarım
Comment=Bilgisayarım
Exec=/usr/kde/4/bin/konqueror sysinfo:/
GenericName[tr]=Bilgisayarım
GenericName=Bilgisayarım
Icon=computer
MimeType=
Name[tr]=Bilgisayarım
Name=Bilgisayarım
Path=
StartupNotify=true
Terminal=false
TerminalOptions=
Type=Application
X-DBUS-ServiceName=
X-DBUS-StartupType=
X-KDE-SubstituteUID=false
X-KDE-Username=

satırlarını kopyaladıktan sonra farklı kaydet diyerek “Bilgisayarım.desktop” ismi ile oluşturabilirsiniz.( bilgisayarım yerine başka birşey de yazabilirsiniz, önemli olan .dekstop ifadesinin dosya adında bulunmasıdır)

Bu yönemle uğraşmak istemiyorsanız, sizin için hazırladığım .desktop (Bilgisayarım.desktop) dosyasını bu adresten indirdikten sonra sıkıştırılmış klasörü masaüstünüze açarak elde eldebilirsiniz.

2. Pardus Kullanıcı Anketi

Pardus Kullanıcı Anketi
Pardus Kullanıcı Anketi

Hazırlamış olduğum ve burada duyurduğum “Pardus Kullanıcı Anketi”ne katılım beklentimin üzerinde gerçekleşmekte. Şu anda 300’den fazla katılımcı anketi doldurdu.

İlk duyurumda belirttiğim gibi öylesine bir anket hazırlamak için yola çıktığımda bu derece bir katılım olacağını düşünmemiştim. Sadece günlüğümün ziyaretçilerin katılacağını düşündüğümden, bir topluluk sitesi veya e-posta listesine mesaj bırakmamıştım. Sağolsun değerli Pardus kullanıcıları benim yerime anket duyurusunda bulununca yüksek bir katılım gerçekleşmiş oldu 🙂 Anketi aralığın ilk haftasında sonlandırmayı düşünüyorum.Üye olduğunuz, Pardus ile ilgili bölğmleri olan forumlarda henüz paylaşılmamış ise anketi paylaşırsanız çok sevinirim.

Anket sonuçlarının herkese açık olduğunu ve bu adresten ulaşılabileceğini tekrar belirtmek isterim.

Değerli katılımınız için teşekkür ederim.

3. PardusWiki Şenliği

PardusWiki
PardusWiki

PardusWiki şenliği, hedef seçtiği taslak halindeki madde sayısını bir bir azaltarak devam etmekte. Hedef seçilen 185 taslam madde sayısı şu anda 123 maddeye inmiş durumda. Taslak maddelerin birçoğu oyun tanıtım maddeleri. Teknik bilgi gerektirmeyen bu maddleri oyun oynayarak kolayca yazabilirsiniz 🙂

PardusWiki’ye nasıl madde yazacağınızı henüz bilemiyorsanız Server Acim hocamızın sizler için hazırladığı Yeni Başlayanlar İçin PardusWiki Temel Yazım Klavuzunu okuyabilirsiniz.

Katkılarınızı bekleyen taslak maddelere buradan ulaşabilirsiniz

PardusWiki’nin Türkiyenin en büyük ikinci Vikipedisi olduğunu ve PardusWiki ile Tükçe bir özgür yazılım ansiklopedisinin oluşturulduğunu tekrar hatırlatmak istiyorum. Bence özgür yazılım alanında verebileceğiniz en güzel katkı PardusWiki’ye yapacağınız katkılar olacaktır.

Söz uçar yazı kalır;

Forumlarda bilgi uçar, Wiki’de madde kalır  🙂

Mutlu günler.

Kategoriler
Pardus

Pardus Üzerine Tespitler, Eleştiriler, Öneriler #1

Sonunda tezimi enstitüye teslim ettim, ve artık kendime zaman ayırabiliyorum. Epeydir yazmaya fırsat bulamamıştım. Nihayet artık yazabiliyorum. Bu yazımın konusu da daha önce bir kaç kere yazdığım “Pardus üzerine eleştiriler ve notlar”. Artık bu konudaki yazılarımı numaralandıracağım, önceki yazıları es geçiyorum, çünkü bu yazımda da onlardan farklı bir şey demeyeceğim. Bazı tespitlerde bulunmaya, eleştiriler(bunlar büyük çoğunlukla olumsuz olacak, çünkü olumlu eleştirileri sürekli yapmaktayım) yapmaya ve önerilerde bulunmaya çalışacağım. Aslında kolay bir yazı dizisi olacak, çünkü herkes tarafından görülen, çözümü bilinen ve nedense üzerinde hiçbir şey yapılmayan konuları yazacağım. Bunları aslında buraya değil, pardus-camia listelerine yazmayı düşünmüştüm, hatta bugün bu e-posta listesine üye oldum. Fakat yazacağım şeyleri daha rahat ifade edebilmek ve birden fazla konuda görüşlerimi belirtmek için buradan yazmanın daha doğru olacağı kanaatine vardım.

Pardus üzerine tespitler, eleştiriler, öneriler konulu beş yazı yazmayı düşünüyorum. Kesin olmasa da kısa bir zaman içerisinde bu yazıları tamamlamayı düşünüyorum. Yazıların daha düzenli olması açısından bu yazıların konularını yazmak istiyorum;

Konu başlıkları yukarıdakiler olacak, yazıların seyrinde bu başlıları takip etmeye, içeriği de başlıklara uyun olarak seçmeye özen göstermeye çalışacağım. Bu yazıları neden ve ne sıfatla yazdığım gibi bir soru olur ise, tek vereceğim yanıt; yazamam için bir neden olmadığı olacaktır. İlk yazı ile başlayalım

Genel Durum Ve Temel Yanlışlar

Pardus ilk ortaya çıktığından bu yana hepimizin göz bebeği, ilgi odağı durumunda. Şöyle geriye dönüp baktığımda iki şeyi hızlıca hatırlayabiliyorum ve konuşulanların izlerini görüyorum, birincisi “milli işletim sistemi” ikincisi ise daha taze bir kavram olan “özgürlük için Pardus” yaklaşımı. İlk yaklaşım olan “milli işletim sistemi” konusunda yaşanan tartışmalar, eleştirilerin eksi yönde katkılarını tespit etmek güç değil. Daha yeni bir tartışma olan ve Pardus’un oluşturulmasında kullanılacak “özgür olmayan bir araç”tan kaynaklanan tartışmalar, ise “özgürlük” yaklaşımına büyük eksiler sağladı. Bence bu ikinci tartışma, ilkine oranla çok daha fazla hasar ve belirsizlik bıraktı. Nedeni ise bu sefer konunun özgür yazılımın ve Pardus kullanıcılarının “öz”ü ile ilgili olmasıydı. Bu iki konunun detayına burada girmenin fazlaca bir anlamı yok, burada esas nokta ve ders alınması gereken şey bu iki büyük tartışma ve geride bırakılan “Kimlik Sorunu”. Bu çok basit ve göz ardı edilen bir sorun, belki birileri çıkıp Pardus nevi şahsına münhasır’dır kimlik sorunu yoktur diyebilir, fakat şu iki sorunun cevabını olması gerektiği gibi ve “öz”e dayanarak yanıtlamak maalesef güçtür;

  • Pardus nedir, neleri amaçlar ?
  • Neden Pardus kullanılmalı ?

Birçok insan bu iki soruya yukarıdaki iki tartışmanın etrafından geçmeden cevap veremeyecektir. Rafa kalkan ilk tartışmanın ardından, daha kabul gören “özgürlük için” anlayışı ise, sadece gölgesini kovalayabildiğiniz bir varlık gibi sizi yalnız bırakmaktadır(keşke böyle olmasa). Pardus anasitesinde bu sorulara verilebilecek en dolambaçlı ve en havada kalan cevaplar verilmeye çalışılmış(bknz.http://www.pardus.org.tr/hakkinda/). Görüldüğü üzere Pardus maalesef kendisini anlatamamaktadır. Ve şu an yeni kullanıcıları kendisine çekebilmek için bir nedeni maalesef yoktur. Pardus’un artık daha net şekilde kendini ifade etmesi gerekmektedir. Bu nedenle neyi hedeflediğini, ne olduğunu güçlü ve söylediklerinin altını çizerek söyleyememe aciziyetinden kurtulmalıdır. Örneğin; Pardus bilgisayar kullanıcılarına bir hizmet(service yazalım bazıları böyle anlar&böyle yabancı kelimeleri sever) sağlıyor, yenilik yaratıyor ise veya bilgi işlem teknolojisine bir katkı sağlıyor ise bunlar net şekilde belirtilmelidir.

Tüm bunlara ek olarak Pardus’un kime hitap ettiği de belli değildir. Pardus ile neler yapılabileceği bugüne kadar hiçbir zaman açık bir şekilde ortaya konmamıştır. Hedef kitlesi belli olmadığı üzere bu hedef kitlesine ulaşmak için bir yol da izlenmemiştir.

Giriş kısmını daha fazla uzatmamak adına, çok kısa bir şey yapalım, insan bazen kim olduğunu ne olduğunu hayatın yoğunluğundan unutur, hayatın içerisinde sürüklenirken birden yüzüne ayna tutar ve “ne halde” olduğunu ayna sayesinde görür. Pardus’un kimliğini yansıtan Pardus.org.tr sitesine bence bir ayna tutulmalı. Pardus anasitesi ne haldeyse Pardus projesinin kimliği ve insanlar ile etkileşimi de o haldedir. Konu ile ilgili burada epeyce yazmıştım. Bunların dışında şunları belirtmek istiyorum;

  • Anasitesinde insanları katkı vermeye çağırmayan, “Katkı Verin” diyemeyen bir özgür yazılım projesi olduğunu
  • Kendini tanıtabilecek bir ekran görüntüsü, bir masaüstü turu veya “Kurumsal” alanda ne işe yarayabileceğini gösteremeyen bir işletim sistemi olduğunu
  • Anasitesinde sunduğu belge, ve kılavuz verisinin amatör bir yazılım sitesindeki belgelerden ve kılavuzlardan daha az olan bir yazılım olduğu.(Buna ek olarak “Kurulum Kılavuzu” grub ekranında bitiren bir anlayışla sanırım İnternet bağlantısı nasıl yapılır, ekran kartı sürücüsü nasıl yüklenir bilgilerine gerek duymadığını, çünkü adı hiç bir yerde geçmeyen ve ziyaretçisinin ne olduğunu bilmediği “KAPTAN”ın halledeceğini telepati yolu ile gösterilmektedir.)

Birde, Kariyer sayfasında(http://www.pardus.org.tr/kariyer/) sanırım şu anda 3 tane aktif ilan var, nedense ilan tarihleri yazmıyor. Yılda iki kez güncellenen bir web sitesine girmekten bıkmış arkadaşlar göremediyse duyurulur.(Başta proje sorumlusu olmak üzere birçok geliştiricinin bu sayfayı pek ziyaret ettiğini düşünmüyorum, çünkü ziyaret edilecek bir içerik, bir aktivite yok.)

Diğer dağıtımların web sitelerine bakınca aradaki farkı ve olması gerekenleri daha rahat göreceğinizi düşünmekteyim. Bunca yıldır adam gibi bir web sitesi oluşturamamanın arkasında ne var doğrusu bilmek istiyorum… Tabi diğer işlerden fırsat gelmemiş olabilir, ne olacak ki altı üstü bir web sitesi, Pardus”u bilen iyi bilir değil mi ? Artık bu konuyu dile getirmekten çok yoruldum. Yakışmadığını, doğru bir pazarlama, doğru bir sunum olmadığını, ve en çok da Pardus’a emek verenlerin emeğine karşılık saygısızlık olduğunu düşünüyorum.

Web sitelerinden başlamışken, Pardus projesinin resmi bir belge sitesi yok, resmi olamayan PardusWiki’si var ve buraya Pardus’u geliştiren kişiler, uğramıyorlar. Çok garip değil mi, üreten kişiler ne ürettiklerini yazmıyorlar, yazıyorlarsa da bilmediğimiz bir yere yazıyorlar. Pardus’un İngilizce bir geliştirici sitesi var, daha doğrusu geliştirici merkezi( Developer Base) olamasını doğru buluyorum, fakat yanlış bulduğum şey Türkçe bir geliştirici merkezinin olmaması, Türkçe konuşan geliştiricilerin ezici çoğunlukta olduğu ve “hakkında” sayfasında ülke..ülke..ülke…ülkemiz…ulusal… ile başlayan bilgi teknolojilerinin gelişmesini vs hedefleyen bir dağıtımın Türkçe geliştirici yetiştirme kapasitesinin daha iyi kullanabilineceğini düşünüyorum. Bunlara “Camia” konusunda daha detaylı değinmek istiyorum.

Neyse başka bir konuya atlayalım. Bildiğim kadarı ile TÜBİTAK, Pardus için profesyonel bir PR(Halkla İlişkiler) ajansı ile çalışıyor(Artistanbul ile karıştırılmasın), acaba bu ajans bugüne kadar Pardus ile ilgili nasıl faaliyetlerinde bulundu ? Bunun yanı sıra, yazılı ve görsel basında özellikle internet medyasında Pardus ile ilgili neden düzenli bir bilgi akışı sağlanamadı ? En azından yeni sürümler duyurulamaz mıydı. Büyük internet gazetelerinin teknoloji haberleri, sineğin yaından haber çıkarırken Pardus ile ilgili haber servis edememek kimin başarısızlığıdır ?

Sonuç olarak toparlamam gerekirse, Pardus kendisini daha aktif tanımlamaya başlamalı,kimliğini net şekilde ortaya çıkarmalı, pardus.org.tr derhal elden geçirilmeli ve yukarıda verdiğim bağlantıda gösterilen diğer örnekler ile aynı kaliteye getirilmeli. Bunlara ek olarak daha aktif tanıtım faaliyetleri gerçekleştirilmeli, daha doğrusu artık hissedilen tanıtım faaliyetleri gerçekleşmeli.

Bir sonraki yazımızda, Pardus kullanıcılarının sayısı, Pardus geliştiricilerinin durumları, Camia, kullanıcılardan geri bildirim vb gibi yöntemlerle iletişim kurma, e-dükkan vb gibi konular üzerine eğileceğiz.

Yorumlamaktan ve yanlışlarımı düzeltmekten çekinmeyiniz. Eğer itirazınız Pardus ve kazandığı başarı, başarım süreci ile ilgili ise lütfen bunun kullanıcıların özverileri ile mümkün olduğunu hatırlayınız.

Mutlu Günler