Pardus Üzerine Tespitler, Eleştiriler, Öneriler konulu ilk üç(1, 2, 3) yazımından sonra araya biraz zaman girse de “Bilimsel, Kurumsal ve Eğitim Alanında Pardus” konulu dördüncü yazım ile yazı dizimi devam ettiriyorum.

Bilimsel, Kurumsal ve Eğitim Alanlarında Pardus

Pardus’un bireysel kullanımın Türk,yede özgür yazılım ve GNU/Linux farkındalığını arttırmadaki katkısının çok önemli olduğu bir göz ardı edilemez bir gerçek. Birçok kişinin özgür yazılım ve GNU/Linux dağıtımları ile tanışması Pardus sayesine olmakta. Kullanıcılar Pardus ile devam etmese de başka bir GNU/Linux dağıtımı ile yola devam ederek özgür yazılım konusunda talep oluşturmakta.

Bireysel kullanım kuşkusuz bu farkındalığı ve talebi artırıyor, dolayısıyla Pardus veya diğer dağıtımların gelişmesine ve devamlılığına katkı sağlıyor. Bireysel olarak kişisel kullanımımızın bu projeleri devam ettirme konusundaki katkısı geliştirme konusundaki katkısının gerisinde kalmakta. Bunun nedeni ise, bireysel kullanımın rutin ihtiyaçları gidermek amacı ile sınırlı kalması olarak görülebilir. Oysa gelişimi sağlamak için Pardus’un hayatımızın birçok alanında yer almasını sağlamak onu tam anlamıyla “yaşar”kılacak ve gelişimine katkısı daha yüksek olacaktır. Basit ihtiyaçların yanında gerçek anlamda amaca ve üretkenliğe yönelmek çözüm ve yenilik üreterek hem içsel hemde dışsal fayda sağlayacaktır.

Bireysel kullanım dışında, daha farklı amaçlardaki kullanımları tanımlama yapmak gerekirse, benim açımdan bu alanlar Bilimsel, Kurumsal ve Eğitim alanları olacaktır. Bu üç alan gündelik yaşamımızda bilginin en yoğun şekilde kullanıldığı ve topluma fayda yaratan temel alanlardır.

Dünyada bu temel alanlara eğilmiş onlarca özgür yazılım ve GNU/Linux dağıtımı bulunmaktadır. Örnek vermek gerekirse, birçoğumuzun bildiği Red Hat, Novell gibi GNU/Linux dağıtımları kurumlar ve şirketlere yönelik çözümler üretmekte, Scientific Linux gibi dağıtımlar ise bugün dünyanın en büyük bilimsel projelerin çekirdeğini oluşturmakta, ayrıca eğitim alanında onlarca ülke kendi eğitim sistemleri için GNU/Linux dağıtımlarını geliştirmekte/desteklemekteler.

Pardus ve Türkiye açısından durumu kısaca değerlendirmek gerekirse PardusWiki’nin bu sayfasında Pardus’un bireysel kullanım dışında kullanıldığı kamu, sivil toplum örgütleri, üniversiteler ve özel sektör kurumları bulunmakta elbette sınırlı bir liste, sınırlı ifadesi sadece “bilinen” kullanıcılardan oluşmasını ifade ediyor. Fakat dikkat edilmesi gereken konu, bu listede adı geçen kurum ve kuruluşların ne yoğunlukta Pardus kullandıkları olacaktır. Örneğin bu listede başı çeken ASAL’da birçok bilgisayarda Pardus 2007 tabanlı Kurumsal 1 kurulu olmasına rağmen çalışanların Windows işletim sistemi kullanma eğiliminde olması ve Pardus yüklü makinelerin boş olması benim 2009 yılında Ankara’daki bir Askerlik Şubesindeki gözlemimdi.

Yukarıda bahsettiğim gibi artık çok büyük şirketler haline gelmiş Linux tedarikçileri, veya farklı ekonomik/teknik kapasiteye sahip diğer ülkelerin çözümleri ile Pardus projesini kıyaslamak pek doğru olmayacak, nedeni ise çok kere dile getirilen işgücü eksikliği ve ekonomik nedenler olarak basitçe özetlenebilir. İşletim sistemini işler halde tutmak için yoğun çaba sarf eden bir ekipten bu gibi özel çalışma gerektiren ve ciddi neticeler beklenen bu alanlarda özel çözümler sunmaları beklenemez. Öyle ki , ilgi alanları farklı yönde olan insanlardan bu ürünleri ortaya çıkarmalarını da beklemek çok yersiz olmakta;

*Pardus geliştiricileri;

Muhasebeci değiller, Şirket yöneticileri değiller, müşteri ilişkileri, insan kaynakları departmanı çalışanı değiller, satıcı veya bankacı olmadıkları gibi sigortacı veya avukat da değiller, eczacı değiller, bir kamu kurumunda sosyal hizmet veren memurlar olmadıkları gibi noterde veya mahkemede yazman da değiller…

Fakat bu yazdıklarımın hepsinin bilgi işlem personelleri bulunmakta veya dışarıdan bilgi işlem hizmeti tedarik etmekteler. Burada dikkat edilmesi gereken özellikle büyük şirketlerin onlarca veya yüzlerce bilgi işlem personelinin faaliyet alanında saatlerce ders aldığı ve çözüm sunduğu alanda hizmet veren kişiler kadar donanımlı olduklarıdır.

*Pardus geliştiricileri kendi alanlarında akademik kişiliklere sahip olsalar da;

İstatistikçi değiller, iktisatçı değiller, laborant değiller, kimyager olmadıkları gibi biyolog da değiller, değiller, sosyal bilimci değiller, makine mühendisi veya fizik bilimcisi de değiller, matematikçi, inşaat mühendisi, mimar veya elektronik mühendisi de değiller…

Zaten bu saydıklarımın hepsinin Pardus geliştiricisi olması, veya geliştiricilerin bu alanlarda bilgi sahibi olmasını da beklemek fazlası ile uçuk olurdu. Burada dikkat edilmesi gereken ise, bu saydığım alanlara özgü üretilen yazılımların “çok büyük şirketler” tarafından üretilip üniversitelere satıldığı, kullanım lisanslarının binlerce Türk Lirası olduğudur. Bunun yanı sıra bu alanlarda üretilen özgür yazılımların Üniversite menşeli olmasıdır.

*Pardus geliştiricileri kendi uzmanlık alanlarında iyi birer eğitmen olsalar da;

Öğretmen değiller, okul yöneticisi veya özel bir kurs işletmecisi değiller, temel eğitim almış olsalar da şu anda okul öncesi eğitim veya ilköğretim öğrencisi de değiller, uzaktan eğitim sunan bir kurum yöneticisi olmadıkları gibi uzaktan ders veren bir eğitimci de değiller…

Olmalarını düşünmek yine çok ama çok yersiz bir beklenti.

Bütün bu saydıklarım ve bu alalardaki ihtiyaçları yan yana koyduğumuzda terazide dengeyi bulmak için yüzlerce kişiye ihtiyaç olduğunu görmemek ve için mantık sınırları dışında yaşamak gerekiyor. Bu kadar çok insan gücünün asla Pardus Projesinde olamayacağını bilmek birinci kabullenme olarak beynimizde yer etmeli.

Bilimsel, Kurumsal ve Eğitim alanlarında bunları düşününce insanın içini karamsarlık basmamasına imkan yok, “amma lakin ki öyle  değildir”. Bu noktada izlenecek yöntem basit ve tektir. Eskilerin dediği gibi birlikten kuvvet doğar, veya daha sosyal bir kavram “örgütlenme” veya diğer bir tanımlama ile “Lonca” gibi bir yapılanma bu konudaki tek çıkar ve makul yoldur.

Say yasası, iktisatta her arzın kendi talebini doğuracağı fikrine dayanmaktadır. Fakat yine alıntı yapmak durumundayım;”amma lakin ki öyle de değildir“. Birçok alanda olduğu gibi özgür yazılım alanında da talep yoğunluğu arza neden olamaktadır. Dolayısıyla bu konuda değerlendirmeler talep taraflı yapılmalıdır.

Birbirinden habersiz aynı şeyleri talep eden insanların bir araya gelmesi ve artan toplan talep ile insanların taleplerinin başka kişiler tarafından karşılanacağı gibi, bu insanların talebi kendi içlerinden de kendi ihtiyaçlarına çözüm refleksi ile karşılanacaktır. Örneğin bir istatistik yazılımını talep eden bin kişi düşünün, bu bin kişi dışarıdan bu yazılımı temin edebilecekleri gibi, kendi içlerinde yetenekli insanlar tarafından da bu yazılımı üretebilme ihtimaline sahiptirler, bu ihtimal asla dışlanamaz ve özgür yazılım felsefesi gereği söz konusu yazılımın üretilmesi yüksek bir ihtimaldir, ki neticesi de mevcuttur.

Birleşme, örgütlenme, lonca gibi tanımlasam da bugün bunun biraz daha farklı bir sistemi de uyarlayabiliriz “Kümelenme”. İlk defa 1980’li yılların başında hayata geçirilen ve aynı iş kolunda faaliyet gösteren firmaların aynı coğrafi bölgede yoğunlaşmasını ifade eden “kümelenme modeli” Pardus ve bu üç temel alanda yorumlanabilir. Aynı coğrafyada yoğunlaşma ifadesini, aynı platformlarda birleşme olarak farklılaştırırsak, örneğin Eğitim alanı için eğitimcileri bir araya getirecek, onların ortak taleplerini takip edecek, çözümleri ve iyi uygulamaları paylaşacakları ve en önemlisi birbirlerinden destek alacakları bir platformun gerçek anlamda başarılı olacağını düşünüyorum.

Konuyu fazla dağıtmadan kısaca başlıklar halinde dökeceğim

Bilimsel Alanda Pardus

Pardus’un şu anda Bilimsel alanda(bilgisayar bilimleri dışında) bir varlık gösterdiği söylenemez. Önemli bazı bilimsel yazılımlar depoda mevcut olsa da, yukarıda bahsettiğim durumdan dolayı ve Üniversitelerden ve Güzide Üniversite öğrencilerimizden belli bir talep olmadığı için birçok şey atıl durumda seyretmekte. Bilgi teknolojilerine yakın, internet erişim imkanı bulunan ve yüksek işlemci gücüne sahip bilgisayarlara sahip günümüz öğrencileri, 1980 yıllarındaki imkanları göz önüne aldıklarında, bugün neler yapabileceklerini ve özgür yazılım ile bilime nasıl katkı verebileceklerini kafalarında değerlendirmeliler.

Pardus’un Bilimsel alandaki etkisizliği konusunda geliştiricilerde bir kabahat görmüyorum, fakat Türkiye’de müspet bilimlerde araştırma ve geliştirme faaliyetlerini ülke kalkınmasındaki önceliklerine göre geliştirmek, özendirmek amacı ile kurulan ve faaliyet gösteren “Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu(TUBİTAK)” yani Pardus projesini yürüten kurumun bu listede parantez içinde “(kısmen)” ifadesi ile bile yer almıyor olması gerçekten kötü bir durum. Kendi kullanmadığı işletim sistemini Türkiye’de bilimsel araştırmalarda kullanmaya teşvik etmesini de beklememek lazım.(Bu konuda bir yanlış varsa lütfen beni düzeltin bu listede o ismi görecek olmak beni çok mutlu edecektir)

Mevcut durum bu iken, çözümü de yukarıda bahsettiğim örgütlenme ile yine ülkemizin bilim yolunda ilerleyen genç bilim insanlarının oluşturacağı talep ve karşılıklı etkileşim ile olacaktır.

Kurumsal Alanda Pardus

Pardus projesinin bireysel kullanım dışında sunduğu temel ürün “Pardus Kurumsal” sürümü. Çok önemli, çok teknik konuları barındıran bir konu, kurumsal alanda Pardus kullanımı. Bu konuda aslında bir fikrimin olması pek söz konusu değil. Pardus Kurumsal 1’i deneme imkanım olmadı, Kurumsal 2 ise henüz geliştirilme aşamasında ayrıca Kurumsal çözümler ile ilgili de pek teknik bilgim yok.(örn bir sunucu nasıl kurulur, istemcilerin kurulumu&bakımı ortak yazıcı tanımlama, kurum içi mesajlaşma kurulumu, ortak veri tabanı vb)

Teknik konularda eminim Pardus geliştiricileri gerekenleri yapıyorlardır. Benim dikkat çekmek istediğim nokta, Kurumsal alanda Pardus’un kullanılabilirliği ve işletmelere/kurumlara özel çözümlerin nasıl ve ne kadara sunulacağıdır. Sadece iki konuya değineceğim:

*Bir işletme Pardus Kurumsal kullanmaya başladı, çeşitli kamu ihaleleri var ve firma bunları takip ediyor. Fakat ne yazık ki birçok internet sitesi düzgün bir biçimde kodlanmadığı için doğru şekilde görüntülenemiyor, veya çeşitli çevrimiçi servislere giriş yapılamıyor. Malum durumda Internet Explorer ile doğru görüntülenebilen bu hizmetlerden bu işletme nasıl yararlanacak ? İhale duyurularının ve başvuruların yapıldığı site standartlara uymuyor diye firma bu ihalelere katılamayacak mı ? Alternatif olarak nasıl bir yaklaşım ve çözüm sunmak gerekir, Kurumsal 2 ile birlikte IEs4Linux kurulu mu gelmeli ? Veya işinizi görmez ise IEs4Linux veya Wine ile kurabilirsiniz mi denmeli? Bu konu kafamı gerçekten kurcalıyor…Veya dosyaların doğru görüntülenmesi, personelin farklı bir işletim sistemine uyum süreci, vb gibi küçük ama Kurumları Pardus kullanımından caydıran sorunlar….

*Pardus kullanan bir işletme, kendine özgü bir çözüm için bir yazılım şirketini davet etti, atıyorum kendi isteklerine göre bir stok takip programı yaptırmak istedi(veya başka bir program düşünün) bunu kaç kişiye yaptırabilecek veya ne kadar bir maliyeti olacak. Pardus’un teknik desteğini profesyonel olarak kimlerden ve ne kadarlık bir ücret karşılığı alabilecek(Windows ile karşılaştırmalı olarak) ? Ben işletmeci olsaydım bu sorular kafamı kurcalardı.

Kurumsal alanda Pardus kullanımı imkan/maliyet ve karşılığında pazarlama ile üçlü bir düğüm olarak durmakta. Özellikle pazarlama kısmı tamamen kapalı bir kutu. Kamu kurum ve kuruluşlarında Pardus kullanımı konusu içimi o kadar bulandıracak bir konu ki es geçiyorum…

Eğitim Alanında Pardus

Pardus’un geleceği konusunda en ümitli olduğum alan Eğitim alanı. Dünya’da özgür yazılımın eğitim alanındaki kullanımı hızla artmakta ve çok başarılı özgür yazılım ürünleri ve dağıtımları ortaya çıkmakta. Son günlerde fırsat buldukça eğitim yazılımları ve eğitim alanını hedef seçmiş GNU/Linux dağıtımlarına gez gezdirmekteyim. Gerçekten çok başarılı ürünler ortaya çıkmış durumda ve hali hazırda bütün güzelliği ile kullanılmayı beklemekte.

Pardus’un okullarımızda yaygınlaştırılması gerektiği herkesin ortaya attığı öncelikli fikirlerden. Çok haklı olduklarını düşünüyorum. Taşlaşmış eğitim sistemi içerisinde emeklerini takdir ettiğim öğretmenler bu konuda çaba göstermekteler. Yeniliğe açık bu öğretmenlerin çabaları ile hem öğrenciler Pardus ile tanışarak hem kendilerini geliştiriyor ve çok yönlü bilgisayar okur yazarlığı kazanıyorlar. Bu hem Pardus projesinin hemde gençlerin geleceği açısından çok önemli, belki Pardus kullandıkları için bir işe girecekler veya bilgi işlem alanına ilgi duyup ileride özgür yazılım üretecekler kim bilir…

Bu özverilerin yanında, yaşanan mevcut sorunlar can sıkmakta, Milli eğitim bakanlığı ile çeşitli konularda protokoller imzalanmış olsa da, Milli eğitim bakanlığından öğrenci ve öğretmenlerin hizmet aldığı birçok servise Pardus ile erişmek/giriş yapmak bildiğim kadarı ile hala mümkün değil. Bir taraftan bilgisayarlara ikinci işletim sistemi olarak Pardus kurdurmak, veya bilgisayar eğitmenlerine Pardus eğitimi verdirmek, diğer taraftan da en basit ve temel servislerden mahrum bırakmak insanların zihninde büyük anlamsızlık boşlukları oluşturmakta.

Milli eğitim Bakanlığı’ından bahis açılmışken, okullarda ve kurumda tamamen Pardus kullanımının zorunlu kullması fikri birçok kişi tarafından dile getirildi. Türkiye’nin 81 ilinde okullara teknik destek verebilecek personelin eğitilmesi Milli Eğitim Bakanlığının ne kadar zamanını alır ve bilemiyorum, bu hizmeti dışarıdan almaya kalkarsa bu ne kadar mümkün olur onu da bilemiyorum. Türkiye’deki binlerce okulun ihtiyaçlarına 45-50 kişilik Pardus geliştirici ekibi ne kadar yetişebilir onu da bilemiyorum. Henüz böyle bir şey için erken denilse de, geç olan bir şey var ki o da Pardus ve Milli Eğitim Bakanlığı servislerine erişim sorununun halledilememesidir.

Eğitim alanında Pardus kullanımında bütün yük öğretmenlerimize düşüyor. Bu noktada bu konunda özveri gösteren öğretmenlerin bir araya gelip, ihtiyaçlarını belirlemesi, bu ihtiyaçlarını karşılalayacak yazılımları araması bulması veya geliştirilmesini talep etmesi gerekmekte. ve en önemlisi özverili çabaların devamı gerekmekte. Öğretmenler gibi birçok ilköğretim okulu öğrencisi Pardus kullanımını yaygınlaştırmaya çalışmakta, tepki görmeyi göze alarak bunu yapan birçok öğrenci hayal kırıklıklarına rağmen yola devam etmekteler.

Başarılı eğitim temelli GNU/Linux dağıtımlarını incelemek Bu noktada Pardus depolarını eğitim yazılımları ile zenginleştirmekte yol gösterici olacaktır. Bu konuda eğitimciler tarafından  bu adresteki dağıtımlar incelebilir (UberStudent’a dikkat çekmek isterim)

Sonuç olarak:

Bilimsel Kurumsal ve Eğitim Alanlarında Pardus kullanımı şu anda pek varlık göstermemekte. Yaşamın bu temel alanlarında kullanımın artırılmasını sağlamak projenin gelişimi ve devamlılığı açısından bence çok önemli bir yer tutmakta. Bu konuda Pardus geliştiricilerinden ziyade, bu alanlarda Pardus kullanmak isteyen, daha doğrusu Pardus’u kullanılabilir kılmayı isteyen kişilere görev düşmekte. Yukarıda bahsettiğim örgütlenme, vb gibi bir yapılanma mutlak gerekli bir konu. Fakat bu durumda böyle bir yapılanmanın hemen netice vermesini beklemek güç. Örneğin topluluk sitelerinde özel bölümler açmak önemli olacaktır fakat katkısı yavaş bir ivme ile olacaktır. Bunu yaparken ilk yazılarımda belirttiğim kullanıcı profilin belirlenmesi gibi bir çalışma ile bu alanlardaki kullanıcıları tanımak ve yabancıların “agent” bizim de mümessil veya temsilci diyebileceğimiz kişilerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu şekilde çeşitli meslek grupları, kullanım alanları ve ihtiyaçların belirlenmesi mümkün olacaktır.

Aklımda gönüllü bütün Pardus kullanıcıları tarafından doldurulabilecek şöyle bir form bulunmakta:

Ad, Soyad:

Yaş:

Meslek:

Mesleğiniz/Göreviniz:

Pardus’u bireysel kullanım dışında Akademik, İş veya Mesleki amaçla kullanıyor musunuz ?:

Mesleğinizde hangi yazılımları kullanıyorsunuz :

Kullandığınız yazılımların açık kaynak muadiller var mıdır ? Varsa nelerdir:

İşiniz/Mesleğiniz ile ilgili hangi yazılımları Pardus Deposunda görmek isterdiniz:

Pardus’un Bilimsel, Kurumsal, Eğitim alanlarında gelişmesine katkı vermek ister misiniz ?:

Yukarıdaki alanlarda nasıl bir katkı verebilirsiniz ?:

Yazılım geliştirme() Yazılım test etme() Yazılımlar ile ilgili Türkçe Belge Yazma() Çeviri() Diğer……..

Özensiz yazmış da olsam böyle bir form ve bu bilgilerden bir veritabanı oluşturmak, organize olmak çok daha kolay ve verimli olacaktır gibime geliyor.

Pardus Üzerine Tespitler, Eleştiriler, Öneriler ile ilgili beşinci ve son yazım Pardus ve Geleceği’nde görüşmek üzere.

Mutlu Günler.