Etiket: say?sal para

Günlüğümde Bitcoin ile ilgili ilk yazıyı En basit anlatımla Bitcoin nedir? Türkiye’de Bitcoin nasıl alınır? Bitcoin Yatırımı… başlığında yazmıştım. Yaklaşık üç ay önce yazdığım bu yazıdan sonra hem işim hem de merakımdan dolayı Bitcoin’i biraz daha yakından takip eder oldum. Her nasılsa başlangıcından itiberen tam da benim ilgi alanımda olan böyle bir şeye nasıl zamanında dahil olmadım doğrusu kendime de şaşırıyorum… Bitcoin’in Cent ve Dolarlarla ölçülen fiyatlarını kaçırdıktan sonra 5.000 Dolara dayanmış bir fiyattayken Bitcoin’e ilgi duymak çoğu kişiye doğru br yatırım tercihi gelmeyebilir.

1 Bitcoin 1 Milyon Dolar Olacak?

Aslında kafamı kurcalayan da tam olarak bu söz. Tam olarak iddialı ve cezbedici bir yatırımcı söylemi. Nasıl olacak? diye sorduğumuzda “Olacak!” cevabı dışında keskin bir yanıtı yok, sağlam bir dayanağı da olmayan fakat insanın beyninin içine giren bir söylem. Borsa endeksinde ve hisse senetlerinde de benzer söylemin yani şu hisse 15 TL olacak endeks 180.000 olacak denildiğinde de benzer bir yatırımcı davranışı tetikleniyor. Kuvvetli bir telkin yöntemi. Sanki yatırımcının beynine bu söz ile beklentinin tohumu ekiliyor. Piyasanın doğası gereği yeteri kadar yatırımcı yeteri kadar sabır ve inançla “mal toplayınca” arz kısılıyor ve ister istemez artış yönündeki fiyat hareketleoluyor. Sonrasında da bu söylem biraz da profesyönel spekülasyon desteği ile kendini haklı çıkarıyor.

Fakat Bitcoin gibi sayısal bir para söz konusu olunca, tarihimizde de benzetebilceğimiz bir süreç olmayınca Bitcoin’in nereye gideceğini kimse kestiremiyor.

Neyse uzatmadan bu söz beni de telkin etti, “Bu Bitcoin ne olacak ya…” denildiğinde içimdeki ses bu telkin ile ” 1 Milyon Dolar olacak” diyor, sonra kendi kafamda hesaplar yapmaya başlıyorum. İşte bu hesapları kafamda yapmayayım, yazıya aktarayım diye bu notlara başlıyorum.

Olur mu olmaz mı?

BitCoin’in 1 Milyon Dolara çıkacağını öngörmek için elimizde bunu destekleyecek veriler ve beklentiler ve güven olması yani sağlam “Nedenler” olması gerekiyor. Diğer yandan bakınca da “Neden 1 Bitcoin’in 1 Milyon Dolar olmasın ki” demek lazım, bu ikinci sorguda da Bitcoin’in 1 Milyon Dolar olmaması için bir neden var mı, bunu sorgulamak lazım.

Bir yatırım veya eyleme geçmeden önce karar verme sürecinde kafamızda pratik analizler yaparız. İşler biraz karmaşık ve değişken sayısı fazla olunca bunu kağıda döküp basit eksi artı analizi veya daha popüler olan SWOT ((Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats – Güçlü yönler, Zayıf yönler, Fırsatlar, Tehditler) yapmak işimizi kolaylaştıran basit kara alma yöntemleri, tabi bunu pek azımız yapıyoruz.

Biz burada Bitcoin üzerinden bir yatırım kararı veriyoruz, yazılı analizimizi yapmak bu iki tezimizi ayrı ayrı değerlendirip sonrasında karşılaştırırsak daha berrak bir sonuç elde edebiliriz diye düşünüyorum.

Gelin başlayalım. Karmaşık bir değerlendirme yapacak durumum yok, sizin varsa bir LibreOffice Calc veya Microsoft Excel’de bir çalışma sayfası açıp kendi puanlamanızı yaparsanız daha güzel olur. Ben kabaca burada nedenleri ve neden değilleri yazıp kendimce 10 üzerinden puanlayacağım. Öncelikle Bitcoin’in 1 Milyon Dolar olacağını varsayalım, artılarını, eksilerini ve ama ve buna karşınlarını not alalım:

A) Bitcoin “1 Milyon Dolar Olacak” Diyoruz

Artılar:

1. Öncelikle Bitcoin’in 1 Milyon Dolar olmaması için teknik, veya resmi bir engel yok. (1 puan)
2. İlk ortaya çıkışından itibaren bügüne kadar gerek fiyat, gerekse güvenlik ve en önemlisi “ödeme aracı” olarak rüştünü defalarca ispat etti. (4 Puan)
3. Bugüne kadarki yaşadığı ani/şok düşüşlerde çok hızlı toparlanarak sürekli rekor tazeleyen çok güçlü bir trend oluşturdu.Bitcoin çöküşü, AltCoin çöküşü ve en son 3 Ağustos Bitcoin çatallanması gibi süreçleri kısa sürede atlattı. (6 puan)
   

   

4. Her düşüşün bir alım fırsatı olması: Şu an elinde Bitcoin olmayan ve treni kaçırdığını düşünen büyük bir yatırımcı kitlesinin treni yakalamak için Bitcoin’in biraz düşmesini bekkliyor oluşu. “Düşse de biraz Bitcoin alsak, kenarda dursun” siz de böyle mi düşünüyorsunuz? (5 puan)
5. Sınırlı sayıda bir arza sahip (8 puan)
6. Sayısal para borsasında adeta Amerikan Hazine Bonosu gibi bir konuma sahip. (5 Puan)
7. Diğer sayısal paralarla çapraz kurlarda kullanılan ana para birimi. Diğer “coin” lerin çeşitlenmesi ve bu çeşitliliğe yatırım yapmak için Bitcoin almak gerekliliği. Çapraz etkisi… (8 puan)
8. Bitcoin’e erişim günden güne kolaylaşıyor, sınırlı bir arzla geniş tabanlı ve “çok yüksek oranda kar etmek” isteyen bir yatırımcı kitlesi karşılamıyor ve fiyat tahtasına sürekli yukarı yönlü taze kan geliyor. (6 puan)
9. Kore, İran ve diğer ülkelere uygulanan ambargoların delinmesi için kullanılan ve hacimli işlemleri karşılayabilecek bir pazar büyüklüğüne ulaşmış olması. (7 puan)
10. Yasadışı bahis siteleri, uyuşturucu, silah ve kaçakçılığı gibi kirli işlerle uğraşanlar için çok temiz bir ödeme yöntemi olması. Tabi bu işler de büyük miktarları çabucak elden çıkarabilecek pazar derinliğine ihtiyaç duymakta. (6 puan)
11. Tam anlamıyla bir uzun vadeli yatırım olması, çoluğa çocuğa ve emekliliğe hazırlık: Küçük miktarları feda edilebilecek büyük miktarda yatırımcı. Bu tip yatırımcı aynı zamanda Bitcoin’i ellerinde çok uzun süre tutacağı için arzın kısılmasına fayda sağlamakta. (6 puan)
12. Er ya da geç, bankaların Bitcoin’i kabul etmesi ve birikim ve ödeme aracı olarak bu “tatlı pazardan” pay almak isteyecek olması. Bitcoin’deki esas yükseliş bu gelişmeden sonra olacaktır. Nedeni ise insanların paralarını güvende tutmak istemesi. Siz de çevrimiçi Bitcoin cüzdanınızın bir banka güvencesinde tutulmasını istemez miydiniz? (8 puan)
13. Güvenli Liman – Savaşlar ve küresel krizlerin devam etmesi: New York’a ve Washington’a nükleer füze düştüğünü düşünün veya Washington’a, dolarlarınız var ise pul değerine inecektir, nükleer savaş iki ülke arasında sınırlı kalırsa büyük ihtimalle dolarlarınızla soba yakabilirsiniz. Bu derece ileri bir senaryo olmasa bile her savaş ve her gerilim Bitcoin’i besliyor. Nedeni ise çok basit, savaşlarda para harcanır, ve harcanandan daha fazla para basılır, senyoraj ile paradan değer çalınır. Fakat Bitcoin yatırımcısının böyle bir derdi olmaz, toplam adet bellidir. Hatta Dolar ve diğer para birimlerindeki bir düşüşün Bitcoin’e etkisi çarpanlı olur. (6 Puan)
14. Kötüye giden ekonomiler: Ülkenizdeki yatırım araçlarının getirileri yıldan yıla azalıyor ve zengin olma ümidinizi yıldan yıla yitiriyorsunuz. Sonunu düşünen kahraman olmaz diyerek birikimlerinizi bu hikayeye yatırmanız çok mantıksız bir davranış olmaz. Neden olsun ki? (8 Puan)
15. Gelecekte zengin olmak için daha iyi bir hayal sunan bir alternatifin olması (4 Puan)

Toplam 88 puan.

B) Bitcoin “1 Milyon Dolar Olmaz” Diyoruz

1. Temettü veya doğrudan faiz geliri yok: Uzun vadeli yatırım araçları seçerken her yıl enflasyon üzerinde bir getiri sağlanması gerekmekte. Bitcoin hisse senetler igibi temettü ödemiyor, doğrudan faiz de alamıyorsunuz. Ancak Bitcoinlerinizi açığa satış yapanlara faiz karşılığı kiraya verebilirsiniz. Bu işlemde de vade 3-5 gün olduğu için sürekli bu işlemi yapmak sizi sıkacaktır, kiracı bulmanız da garanti değil. (6 Puan)
2. Gelişmekte olan ülkelerdeki yüksek enflasyon: Örneğin Türkiye’de enflasyon %10, banka faizi ise %14, Bitcoin’in yıllık getirisi %9 olursa göreceli olarak %1 zarar etmiş olursunuz. Fakat ABD’de yaşıyor olsaydınız enflasyon %2 Bitcoin getirisi ise %9 iken reel karınız %7 olacaktır. Bu nedenle uzun vadede Bitcoin’in ülkenizdeki enflasyondan yüksek getiri sağlaması lazım. Bu da gelişmekte olan ülkelerde yaşayanlar için bir eksi. (5 Puan)
3. Artış Baskısı: Yukarıda yazdığım nedenlerden dolayı, Bitcoin üzerindeki ilgili korumak istiyorsa sürekli olarak fiyatını artırmak zorunda, bir kaç yıl beklenti altında artış gösterirse cazibesini hızlı şekilde kaybedebilir. (9 puan)
4. Güvenli saklama: 1 Bitcoin 500 USD iken çevrimiçi bir cüzdan sağlayıcıya veya kendi Bitcoin cüzdanınızın bulunduğu bilgisayara (işletim sistemi, güvenli ağ vs) güvenebilirsiniz, tabi bilgisayarınız da çalınabilir. Peki bir Bitcoin 100.000 doları geçerse, kaç tane çevrimiçi cüzdan sağlayıcısına güvenebilirsiniz? Bilgisayarınızın güvenliği gece uykunuzu kaçırmaz mı? Güvenli USB cüzdanınızı ya kaybederseniz? Bu fiyat baskısı psikolojik olarak küçük yatırımcıya sat baskısı oluşturacaktır. Bu nedenle yukarıdaki Al listesinde de bashettiğim Bankalarca saklanan güvenli Bitcoin cüzdanları olmadan astronomik fiyat hareketleri ve 1 Milyon Dolarlık hedef fiyatın gerçekleşmesi zor. (9 Puan)
5. Sistem güvenliği, Quantum bilgisayarlar gibi belirsizlikler: Çok düşük ihtimal verdiğim bir olasılık, ama olur mu olur, bir gelecekte Bitcoin ağının şifresi kırılabilir, ağ içerisinde büyük hırsızlıklar yapılabilir. Geniş çağta bir sistem açığı bütün hikayeye olan inancı yok eder ve Bitcoin gözümüze bir daha asla güzel görünmez. Fakat sistem şu anlık sağlıklı ve gelecekte de güvenlik güncellemeleri olacaktır. (3 Puan)
6. Bitcoin ağının yasaklanması veya çevrimiçi Bitcoin alım satımı yapılan sitelerin engellenmesi: Yine düşük bir olasılık verdiğim bir eksi. fakat Çin’in şu anda bu yönde kararlar alacağı konuşulmakta. Bu karar en çok Çin ekonomisini etkiler, malum en çok madencilik orada. Böyle bir karar alınsa da sürdürülebileceğini sanmıyorum. Ortada büyük bir pasta var. Meşhur söz, para üzerinde 0 faiz yazan borç senedidir. Bu nedenle devletler asla bu gücü paylaşmak istemez. Fakay yine de unutmamak gerekir ki bazen yasak olan şey daha çok cezbedicidir. (Bknz Yasak meyve) (7 puan)
7. Kısmen veya tamamen engelleyici yasal düzenlemeler: Yatırım Fonlarının Bitcoin’e ciddi miktarda yatırım yaptığını ve hatta araştırma raporları yayımladıklarını biliyoruz. Yatırım fornlarının ve emeklilik fonlarının portföylerinde ‘Bitcoin tarzı dijital paraları’ tutamayacaklarına dair bir yasal düzenleme Bitcoin’in 1 Milyon Dolarlık hedefini yok edebilir. (7 Puan)
8. Balon veya Ponzi korkusu: Resmi paraların sözde de olsa bir karşılığı var, gerçi ülke hazinelerinin sözüne çok güvenilmez ama en azından bir karşılık bulabilirsiniz. Fakat Bitcoin’in değerinin herhangi bir karşılığı yoktur, telep bittiği anda Bitcoin’lerinizi satacak bir yer bulamazsınız. Bu risk de kişi başına yapılan azami Bitcoin yatırımı üzerinde hep bir baskı olacaktır. Ev satınca Dolar alan tanıdığınız var, peki ev satıp Bitcoin alan tanıdığınız var mı? (10 Puan)
9. Sayısal Paralar arasında baş konumu kaybetmek: (6 Puan)
10. Devletler tarafından veya ülke Merkez Bankaları tarafından “resmi” sayısal para birimleri çıkarılması. Estcoin tamam peki sıradaki: Fedcoin, TCMBcoin? (5 Puan)
11. Sürekli gelen şok satışların devam etmesi ve Bitcoin’in artık güvenli bir liman olmadığı algısınin yerleşmesi: Piyasa’da en önemli şey inançtır. Şimdiye kadar BitcoiN’e gelen büyü ksatışlar telafi edildi, bu şok satışları sıklaşır (sık aralıklarla derin ve panikletici şekilde) ve yeteri kadar yatırımcının korkup sattığı Bitcoin’lerden dili yanarsa, “Bir daha bulaşmam” düşüncesinin yerleşmesi hikayeyi düzelmemek üzere bozacaktır. (4 Puan)
12. Bitcoin’in değerinin asla tam olarak hesaplanmaması, değer biçilememesi: Bu etkeni olumlu nedenler arasına da koyabilirdik, ama yatırımcı olduktan sonra Bitcoin’in karlı pozisyonlarda hep aşırı değerli olduğu hissine kapılmak. Sürekli bir kar satışını destekleyen faktör olarak bence önemli (7Puan)
13. Yüksek işlem masrafları: Şu an yanılmıyorsam çoğu yer 0.0001 BTC  (yaklaşık 14TL) transfer ücreti alıyor ve buna da şebeke ücreti diyor. Bitcoin değerlendikçe işlem masrafları artacak ve küçük küçük birikimleri bir yerden bir yere aktarmak maddi kayıplara bile neden olabilir. Likidite daraltıcı bir özellik bu. Tabi 21 Milyon adet BTC sınırına ulaşılınca ağ üzerinde madencilik sadece transfer işlemlerini sağlamaya dönecek. (6 Puan)
14. Talep şoku: Bitcoin’in ederini belirleyen iki faktör var, alt limit elektirik ve donanım bedeli, bunun üzerindeki her fiyat ise talep tarafından belirlenmekte. Talepteki azalmaya karşı Bitcoin’in hassasiyeti çok yüksek. Düşünün elinizde çok değerli hale gelmiş Bitcoinleriniz var, ve tahtalarda alıcı saysı her gün azalıyor. Malınızı daha yüksek fiyattan veremeyeceğiniz korkusu malınızı daha aşağıda fiyatlara vermeniz konusunda sizi en çok ikna edecek etmen olacaktır. (6 Puan)
15. Bitcoin’in 1 Milyon Dolar olması için bilimsel ve iktisadi bir dayanak yok. (1 Puan)

Toplam 91 puan.

Sonuç:

Bu basit değerlendirme tabloma göre 1 Bitcoin’in 1Milyon dolar olmasını destekler nedenler 88 Puan, bu fikre karşı nedenler ise 91 puan toplamına ulaştı. Yani az farkla da olsa 1 Bitcoin’in 1 Milyon Dolar olmayacağı sonucuna ulaştım. Şaka tabi, böyle bir sonuca ulaşılamaz elbette, sonuç şu ki Bitcoin’in 1 milyon dolar veya daha yüksek bir fiyata çıkmasını engelleyen veya ileride engelleyecek durumlarlar daha ağır basıyor.

İçimden geçen düşünce ise,  yukarıdaki gerçekçilikten bağımsız şekilde 1 Bitcoin’in 1 milyon dolar olmasa da 100.000 Amerikan Doları seviyelerne çıkabileceği. Yukarısı için kuvvetli bir neden şimdilik göremiyorum.

Bonus: Bitcoin Teknik Analizi

Çin’in Bitcoin’in alış ve satış süreçlerine müdahale ve yerel satıcıları kapatacağına dair haberler sonrasında kendimce TradingView sitesi üzerinden iki tane Bitcoin teknik analizi yayımladım. İlki düşüşü işaret ederken ikincisinde düşüşte destek arayışına yönelik bir analiz yapmaya çalıştım. Sanıyorum ikincisi az biraz tuttu. İlgisi olan aşağıdan bakabilir.

 

BTC’nin düşüşünde destek arayışı devam edebilir Fibo 61′ olası by kobzeci on TradingView.com

Son olarak, bugüne kadar Bitcoin ile ilgili başarısız onca analiz ve gelecek öngörüsü yapıldı, bugün de yapılıyor. Piyasa açıklanması gerçekten zor bir yapı, binlerce değişken faktörü görünmez ele havale ederek açıklamaya çalışsak da boş. Piyasa dediğimiz yapı bireylerin psikolojisi tarafından güdülen, ihtiyaçları ve hırsları doğrultusunda toplu bir halde (nasılsa bir şekilde) koordine olunan ortak çıkarımlar sonucu ortaya çıkan gerçekdışı ve gerçekçi davranışların bütünü…

Son günlerde Bitcoin ve diğer sanal/dijital paralarla ilgili gözünüze bolca haber çarpacaktır, ilerleyen günlerde daha çok göreceğinize eminim. Ki bunların çoğu yazıldıktan hemen sonra dahi bayatlayacaktır. Ör. Bitcoin çöktü (15 dk sonra %30 geri tırmandı) Veya Wall Street Journal gibi gazetelerde “Yahu bunun ederi ne? Olsa olsa 0’dır https://www.wsj.com/amp/articles/bitcoins-wild-ride-shows-the-truth-it-is-probably-worth-zero-1505760623) gibi değerlendirmeler okuyacaksınız. Hatta JP Morgan gibi düşük fiyattan mal alıp yüksek fiyattan satmak zorunda olan yatırımcı kuruluşları bir yandan Ethereum alırken, diğer yanda ofislerinde sayısal paralarla ilgili toplantı yaparken “Bitcoin dolandırıcılıktır, alan personelim olursa hemen işine son veririm” gibi açıklamalarda bulunduktan yalnızca birkaç ay sonra bu aracı kurumların portföylerine sayısal paralar eklediğini göreceksiniz. Yorucu, sıkıcı ve piyasanın fiyat hareketi yaratması zorunluluğu nedeniyle bolca yalanlı spekülasyonlu bir süreç olacaktır.

Riskinizi ve tahammülünüzü bunlara göre ayarlayın.

Son olarak unutmayın ki doğru yatırım kararı kendi verdiğiniz yatırım kararıdır ve asla birileri dedi diye yatırım yapmayın. Kendi yatıırm kararınızı verirken de okumadan karar vermeyin, Bitcoin’e yatırım yapmak istiyorsanız muhakkak Bitcoin.org’daki çok  güzel hazırlanmış olan Sıkça Sorulan Sorular (https://bitcoin.org/tr/sss) sayfasını okuyun. Diğer alternatif sayısal paralara yatırım yapacaksanız illa ki bilgi sayfalarını okuyyun. Sayısal paralrın halka arzlarına girecekseniz illa ki White paper denilen Halka Arz İzahnamesini okuyun. Okumadan olmaz. Bknz: Warren Buffet ve 500 sayfa okuması.

Peki Sizce?

Sizce 1 Bitcoin 1 Milyon Dolar olur mu? Konuyla ilgili sizin nedenlerinizi veya neden olmayacağına dair düşüncelerinizi paylaşırsanız sevinirim. Polemiğe açık bir konudan daha sağlam nedenler çıkarmak veya farklı bakış açısı yakalamak çok faydalı olacaktır.