Pardus Üzerine Tespitler, Eleştiriler, Öneriler #3

Pardus Üzerine Tespitler, Eleştiriler, Öneriler konulu ilk ve ikinci yazılarımın ardından “Pardus ve Kullanıcı İhtiyaçları” konulu üçüncü yazım ile karşınızdayım.

Pardus ve Kullanıcı İhtiyaçları

Kullanıcıların ihtiyaçlarını doğru tanımlamanın ve onlara mümkün olduğunca cevap verebilmenin bir ürünün başarısı ve başarısının devamlılığı için en temel yaklaşım olduğunu düşünmekteyim. Pardus’u bir ürün olarak ele alırsak, kullanıcılarının ihtiyaçlarını doğru şekilde belirleme ve bu ihtiyaçlarını mümkün olduğunca karşılamak konusunda Pardus üzerine düşeni en iyi şekilde yapmalı. Temel kullanıcı ihtiyaçlarının dışında hedef kitlesine özgü ihtiyaçlar için, mevcut alışkanlıklar göz önüne alınmasının faydalı olacağını düşünüyorum.

Temel bilgisayar okur-yazarlığı olan bir insanın ihtiyaçları şüphesiz ki bilgisayar kullanmayı öğrendiği platform temelinde şekillenecek ve ilk gördüğü ve “bilgisayar” olarak algıladığı “şey”den beklediklerini Pardus üzerinde de arayacaktır. Bu konu ile ilgili, “Eğer insanlar ilk kez Pardus yüklü bir bilgisayarla tanışsaydı, algıları çok farklı olur, ve Pardus’ta olan şeyleri Windows’ta aradı.” görüşüne büyük oranda katıldığım halde bu görüşün kullanıcı ihtiyaçlarını tanımlamak ve bunlara cevap vermede yeterli bir temel oluşturmadığını düşünüyorum.

Giriş kısmını hızlı geçip, “Kullanıcı İhtiyaçları” konusunun özüne gelmeden önce, “Kullanıcı İhtiyaçları” ile “Kullanılabilirlik” kavramlarını farklı değerlendirmeye, birbirine karıştırmamaya çalışacağım. Nedeni ise Kullanılabilirliğin başlı başına bir konu olması, tek başına çok geniş bir konu olması. Ayrıca Pardus ve Kullanılabilirlik konusunda mevcut tartışmalar ile yeni fikirlere bu yazıyı fazla uzatmamak adına  değinmeyeceğim.

Bu yazıda ben “Kullanıcı İhtiyaçlarını”, Pardus’u kullanabilmek için ihtiyaç duyulan temel faktörler, ve Pardus kullanıcısının Pardus üzerinde hakimiyet kurabilmesi, ve Pardus kullanımına devam etmesi için ihtiyaç duyduğu çevresel destek olarak yorumlayacağım. Bir nevi hayatta kalabilmek için gerekli ihtiyaçlar olarak benzetme yapabilirim. Maddeleştirmek gerekirse de kabaca temel kullanıcı ihtiyaçları ;

*Kurulum Evresindeki İhtiyaçlar

*Kullanım Evresindeki İhtiyaçlar ve Yazılım İhtiyacı

*Teknik Destek İhtiyacı

olacaktır.

Bilgisayarla ilk tanışmamızın Windows ile olması üzerine hareket edip; Pardus ile kulaktan dolma bilgiler ile tanışmaya karar verelim. İşte bu kararın verildiği anı bir Pardus kullanıcısının 0 noktası olarak kabul edelim ve bu noktadan itibaren bu kişi bir Pardus Kullanıcısı sayıp adım adım ilerleyerek ihtiyaçlarını belirleyelim.

0 noktasında bir kullanıcı üzerinde karşılanan ihtiyaçlar ve kazanılan artı puanlar ile ileriye yönelik yok kat ettiğini, karşılanamayan ihtiyaçları ile Kullanıcının geri adım atarak geriye hareket ettiğini düşünelim. Kullanıcının 0 noktasına geri dönmesini Pardus’u aktif kullanmayı bırakması  – yönde ilerlemesi ise Pardus hakkında negatif düşüncesinin göstergesi ve çevresine verdiği olumsuz geri bildirimin şiddeti olarak kafamızda hayal edelim. Tabi artı yönde ilerlemesinin dışsal etkileri olarak, pozitif geri bildirim, topluluğa katılım, PardusWiki’ye yazmaya başlama, hata bildirimi, katkıcı veya geliştirici potansiyeli kazanma vb gibi faydalar sayılabilir.

Windows<—————0++++++++++++> Pardus

Kurulum Evresindeki İhtiyaçlar

0 noktasındaki kullanıcı yerine kendimi koyuyorum ve başlıyorum:

1-İlk önce Pardus kullanma isteğimi gerçekleştirebilmem için, elimde Pardus kurabileceğim bir CD/DVD yok, bu CD’yi bir arkadaşımdan istemek, veya Bilgisayar dergilerin ekinde edinmek/edinmiş olmak işimi kolaylaştırabilirdi, fakat Pardus’u internetten  ücretsiz indirebilirim, torrent ile indirmenin olması da güzel, bu noktada indirme yaparken internet bağlantımın kesilmesi veya bilgisayarımı kapatmamdan dolayı daha sonra indirmeye kaldığım yerden devam edecek bir açık kaynak yazılım önerilmesi hoş olurdu. İndirdiğim dosyayı kolayca CD/DVD’ye yazabileceğimi düşünüyorum (http://www.pardus.org.tr/belgeler/iso_nasil.html burası daha basit bir anlatıma sahip olsa ve Nero haricinde bir yazılım önerse daha güzel olurdu) bunun yanı sıra USB çubuğa da Pardus görüntüsünü kurabilir miyim ? Evet kurabilirim ama, komutlar falan biraz korktum açıkçası.(Torrent kaynağı da olsa güzel olurdu)

2-Bir şekilde Pardus Kurulan CD’sini elde ettiğim, ve bilgisayarıma kuracağım.  Burası çok güzel ve detaylı açıklamaya sahip, fakat kurulum anında internet bağlantım olmayacağı için takılırsam güvence olsun diye bu kılavuzun dökümünü alacağım bir dosyanın bana sunulması Pardus kurma cesaretimi artırdı doğrusu. Ve arkadaşıma giderken de Pardus CD’si ve bu dokümanın çıktısını yanıma almam onun bilgisayarına da Pardus kurma şansımı artırırdı. (http://www.pardus.org.tr/kurulum/ekran-goruntuleri/1/).

Pardus, kurulumu gerçekten kolay bir dağıtım. Fakat kurulum performansı maalesef kurulum için tedarik yönlendirmesi ve kılavuzlarda görülmemekte, Kullanıcının İhtiyaçlarını kurulum öncesi ve kurulum sonrası diye ayırırsak ilk kısımdan sonra ikinci kısma geçebiliriz.

3-Pardus kurulumu bittikten sonra Pardus ve masaüstüm karşımda. Kaptan ile ilk ayarları yapıyorum. Ev dizini çöp simgesi, saat karşımda, fakat karşımdakinin ne olduğunu tam olarak bilmiyorum, öğrenmenin en iyi yolu kurcalamadır diyerek başlıyorum, fakat doğrusu nereden başlayacağımı bilmiyorum. İnternetten girip birşeylere bakabilirim ama ipin neresinden tutacağım ki? Bakıyorum ama yardım, beni oku, sıkça sorulan sorular, sıkça yaşanılan sorunlar vb gibi bir şey bulamıyorum. İyimser olarak internete kablosuz bağlanabildiğimi düşünüyorum, internete girip ihtiyacım olan temel bilgilere ulaşmak istiyorum, ama maalesef beni bu noktada karşılayacak bir sayfaya ulaşmam tamamen şansıma kalmış. (Bu noktada bir şekilde daha iyi başarım almak için ekran kartı sürücülerini(fglrx, nvidia-current) kurabildiğimi varsayıyorum)

Yukarıdaki 3 paragrafı uzatmamın nedeni ilk adımlar ve başlangıç evresinde” kullanıcıya(0 noktasındaki)” ne kadar sahip çıkıldığı, yol gösterildiğini ve kullanıcıya ne kadar güven verildiğini gösterme amacımdı. Başlangıç evresindeki bu ve bunun gibi temel noktaların bence puan katsayısı çok yüksek.

Kullanım Evresindeki İhtiyaçlar ve Yazılım İhtiyacı

Kurulum aşlamasını geçtikten sonra, kullanım aşamasında doğan ihtiyaçlar daha farklılaşmakta. Yeni ve bazılarının adları gerçekten garip olan birçok yazılım ile karşı karşıya olan bir kişiyi bilgilendirmek, ona bu yazılımları tanıtmak ve işlerini bu yazılımlar ile nasıl halledebileceğini gösterebilmek ve kurduğu işletim sistemi üzerinde bu yazılımları kontrol edebilmeyi öğrenmek, gerçekten önemli bir ihtiyaç. Bu konuda aktif destek alınabilecek topluluk forumları wiki, ve yeni sürümünde yazılım tanıtımı sağlayacak olan yeni Paket Yöneticisi kullanıcıların bu ihtiyaçlarını ortaklaşa karşılamaya devam edecek.

Bunların dışında yaşanan sinir bozucu durumlar(örneğin panel kayboldu, napıcam) forumlarda kendilerini defalarca tekrar etmekte. Sinir bozucu durumlar dışında, falanca yazılımı kurmam lazım katkı deposu nasıl eklenir gibi sorular, genel olmakla birlikte eksi puan katsayısı yüksek durumlar olarak kendini göstermekte. Bu noktada bu sorunların çözümüne yönelik adımlar atılabilir.

Yazılım ihtiyaçları konusunda pek söyleyecek birşeyim yok. Öncelikli ihtiyaçlarımız, İnternet erişimi ve gezinti, anında mesajlaşma uygulamaları, resim göstericileri, video/müzik oynatıcıları, ofis yazılımları, e-posta istemcileri vb gibi uygulamalar. Bu temel uygulamaların birçoğu ya kurulu gelmekte, ya da paket yöneticisi ile kurulabilmekte. Bu noktada olay ihtiyaçları karşılamanın farklı bir boyutu olan bu yazılımların çalışır halde tutulması, yani kullanıcının bu yazılımlar ile en az sorunu yaşaması meselesine dönmekte. Depolarda alternatif yazılımların olmasına rağmen, Firefox ile sorun yaşayan, veya OpenOffice.org’da sürekli çökme yaşayan bir kullanıcının ihtiyaçlarının karşılandığı söylenemez. Temel yazılımlar ile ilgili oluşabilecek teknik aksaklıların, yani hataların mümkün olduğunca kısa sürede düzeltilmesi, bu noktada çok önemli. (Güncellemeler sonrası çalışmayan Firefox örneği)

Kişisel gözlemim, bir Linux dağıtımı kullanıcısının kullanım süresi arttıkça genel ihtiyaçlar dışında özel ihtiyaçlarını karşılamanın yollarını kendisinin bulma eğiliminde olduğu ve bu kapasitesini de artırmaktan zevk aldığı yönünde. Bu yüzden ileri düzey kullanıcı ihtiyaçlarını konu dışı tutuyorum ve önceliğin 0 noktasındaki ve biraz ötesindeki kullanıcıların ihtiyaçlarına ağırlık verilmesinin doğru olacağını düşünüyorum.

Teknik Destek İhtiyacı

Teknik destek ihtiyacı kullanıcının devamlılığı için çok önemli, diğer taraftan tespit edilen hatalar ve bu hataların giderilmesi ise Pardus’un gelişimi için çok önemli. Bu durumda kullanıcıların yaşadıkları kullanımı engelleyici sorunların çözümü, veya donanımsal farklılıklar ve olası durumlar için kuvvetli reflekslere sahip bir teknik destek politikası gerekmekte. Kullanıcılar mevcut durumda teknik desteği birinci elden topluluk forumlarından beklemekte, bu şekilde ihtiyacını gideremediği zaman ise hata.pardus.org.tr’ye yönelmekte. Sürekli kendini tekrar eden birbirinin aynı sorunları tespit etmenin güç olmadığını düşünüyorum. Bu noktada en sık yaşanan sorunlar/çözümü gibi bir listenin olması işleri kolaylaştırır gibime geliyor. Yanlış hatırlamıyorsam bu genelde kullanım kılavuzlarının arkasında oluyor.

Hata takip istemi ve refleksleri şimdiye kadar pek iyi olmadı. Eskiden yılda 1-2 kez A.Murat Eren bugzilla grafiklerini yayımlardı, (açık hata, kapanan hata vb). Bir önceki yazımda belirttiğim üzere, artık bizim tarafımızdan savunulan yeterli iş gücü olmaması nedeni ile bu normal bir durum olarak algılanabilir, fakat ileriye dönük kabul edilebilir bir durum değildir. Şimdiden birçok kişi çeşitli platformlarda hata takip sisteminin işlerliğinden şikayet etmekte,  şikayet edenlerin haricinde, birde şikayet etmeden Pardus kullanmayı bırakan birçok kişinin olduğunu söyleyebilirim. (Haklı veya haksız tepkiler olarak değerlendirmek ayrı bir tarafta tutulduğunda, ne olursa olsun giderilemeyen bir ihtiyacın kullanıcı kaybettirdiğinin kanıtı olarak elde tutulması gerekir.)

Öneriler

Pardus birçok insanın Windows dışında tanıştığı ilk işletim sistemi olduğundan, eleştiriler(yerli/yersiz) ile yüzleşmekten kaçma şansı yoktur. Bu nedenle özellikle ilk evrelerde titiz, net ve kendini açıklayan kullanıcıyı birçok yönden kavrayan bir dağıtım olmak durumundadır.  Şahsi görüşüm en yoğun hissedilen ihtiyacın “İlk adımlar” konusunda olduğudur. (Nedenini detaylı anlatmama gerek olduğunu düşünmüyorum)

Kısaca nelerin eksik olduğunu ve yeni neler yapılabileceğine değineyim;

Öncelikle Pardus’un kullanıcıya ne olduğunu ve nasıl çalışır hale geldiğini anlatması için gerekli kurulum belgesinin güncel ve farklı formatlarda sunulması gerekmekte. Daha sonra kullanım aşamasında, kullanıcıyı doğru şekilde sarıp sarmalamak, elinden tutmanın mutlak bir gereklilik olduğunu düşünüyorum. Şöyle ki, Ubuntu’da kurulum ile gelen örnek dosyalar klasörü örnek alınarak;

Pardus ile ilgili kısa bir sunum, İlk Adımlar ve Topluluk Siteleri,  Sıkça Sorulan Sorular, Sıkça Yaşanan Sorunlar, Kablosuz Bağlantı Kurma Yönergesi, Temel yazılımlar ve Windows muadilleri Listesi gibi dosyalar oluşturularak, Plasma masaüstü üzerinde Dizin Görünümü Plasmoidi ile kullanıcı karşılanabilir(mi?) veya öntanımlı gelen Dizin Görünümü Plasmoidinde ev klasörü çöp simgesinin yanına “Merhaba” gibi farklı simgeli bir klasörün içine bu dosyalar konabilir.

Teknik Destek İhtiyacı konusunda ise hata takip sistemi ile ilgilenen kişi sayısının artırılmasının en temel gereklilik olduğu herkesin farkında olduğu bir durum. Mevcut durumu kanıksamak yerine bu konuda yeni kişilere yetkinlik kazandırma konusunda kesinlikle bir çalışma yapılmalı diye düşünüyorum. En azından kullanıcı sayısı,hata sayısı ve ihtiyaç olan bakıcı(bugzilla çöpçüsü) oranı belirlenmeli ve bu açığın giderilmesi için topluluğa dönük içerme politikası izlenebilir.

Sonuç olarak, Kullanıcıların İhtiyaçları, onları bu dağıtım içerisinde aktif tutmak ve kullanıcı sayısını artırmak için karşılanması zorunlu olan ihtiyaçlar olarak görülmeli. Yukarıda tanımladığım 0 noktasındaki bir kullanıcı dikkate alınmalı ve + yönde ilerleme sağlaması için temel noktalara özen gösterilmeli. Maalesef Pardus bu temel noktalarda özensiz bir yaklaşım içerisinde ve bu 0 noktasındaki kullanıcıları maalesef kaybetmekte. Pardus çok güzel bir CeBIT fuarı geçirdi, kalabalık standı ile birçok insanı 0 noktasındaki kullanıcılar haline getirdiğini düşünüyorum. Bu güzel emeklerin boşa gitmemesi için kullanıcıların ihtiyaçlarına önem verilip + yönde ilerlenmesi sağlanmalı. Yeni kullanıcılar ve aktif kullanıcıların kullanım ihtiyaçları dikkate alınmalı ve özellikle hata takip sisteminin reflekslerinin iyileşmesi sağlanmalı.

Biraz dağınık bir yazı olduğu için kusura bakmayın, bir sonraki yazımda daha güzel bir konuda: “Bilimsel, Kurumsal ve Eğitim Alanında Pardus” konusu ile karşınızda olacağım.

Son olarak Şu adreste gördüğüm 24 kritere göre değerlendirmede sizce Pardus 2009.2’nin* skoru kaç ?

*Burada(Pardus 24 Kriter) bu formu  Türkçeye çevirdim ve bir ods hesap tablosuna kopyaladım ve Pardus hanesi ekledim, doldurup paylaşabilirsiniz(google docs vb)

Mutlu Günler